Bir önceki yazıda Toki İlk Evim Arsa Projesindeki güncel durumdan bahsetmiş ve yazının son kısmında “Bir de şu; “eğer tahsis edilen arsaya iki sene içinde ev yapmazsanız arsayı elinizden alırız” konusu var. Onu da bir sonraki yazıya bırakalım.” diyerek konuyu bu yazıya bırakmıştık. İrdeliyoruz.
Önce bilmeyenler için Toki İlk Evim Arsa Projesi hakkında kısa bir bilgilendirme yapalım. Bu proje kapsamında 81 ilde bir milyon adet konut amaçlı arsa oluşturulacak ve çok uygun koşullarla dar gelirli vatandaşlara teslim edilecekti. Proje 2022 yılında açıklanmıştı ve gerek Toki gerekse Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum “iki yıl içerisinde tüm altyapıları tamamlanmış olarak teslim edilecek” iddiasında bulunmuştu. Başvurular alınmış, şartları sağlayanlar tespit edilmiş ve 2023 yılının ilk yarısında kuralar çekilerek hak sahipleri belirlenmişti. 2025’in içinde bulunduğumuz bu dönemlerinde ise hak sahipleri tahsis işlemleri için bankalara çağırılıyorlar.
Bu proje kapsamında müstakil bir arazide hak sahibi olabilmek için 2022 yılında sağlanması gereken gelir şartı, ailenin aylık gelirinin 16.000₺’yi (İstanbul için 18.000₺’yi) aşmamasıydı. Tabii evinizin veya üzerine ev yapılabilecek bir arazinizin de olmaması gerekiyordu. O günkü asgari ücretin 4.253₺ olduğunu hatırlar ve bugüne uyarlamaya çalışırsak, hak sahibi olanların bugünkü toplam aile gelirlerinin 80.000₺ seviyesini aşmadığını (pek çoğunun ise bu rakama yaklaşmadığını) düşünebiliriz. Neticede bu arsaya 10 yılda tamamlamak üzere yaklaşık 1.5M₺ ödeme yapılacak ve üzerine 150m2’yi aşmayacak şekilde bir ev inşa edilebilecek. Fakat burada da bir sınır bulunuyor ve bu sınır oldukça rahatsız edici.
Toki, arsa tahsis işlemini takiben arsaların tüm altyapılarını belirli bir sürede tamamlayacak ve arsa sahiplerine “altyapı tamamlandı, evinizi inşa edebilirsiniz” diyecek. Arsa sahiplerinin iki sene içerisinde bu evi inşa etmeleri gerekiyor, aksi halde Toki arsayı geri alıyor. Örneklendirelim. Diyelim ki toplam aylık geliri 60.000₺ olan üç kişilik bir ailesiniz. Eviniz veya üzerine ev inşa edebileceğiniz bir araziniz de yok. Yani kiradasınız ve 60.000₺ ile geçiniyorsunuz. Bu proje kapsamında bir arazi edindiniz ve 10 yıl boyunca ayda 12.500₺ gibi bir ödeme yapmanız gerekiyor. Kaldı geriye 47.500₺. Kiranızı, faturalarınızı, mutfak masraflarınızı vs. karşıladıktan sonra cebinizde kalan para ile, iki yıl içerisinde bir ev inşa etmeniz isteniyor, aksi halde arsanızı elinizden alacaklar.
Bu proje düşük gelir gruplarının ev sahibi olabilmesinin önünü açmayı amaçlayan bir sosyal konut projesidir. Geliri zaten belirli bir seviyenin altında olan insanlar hak sahibi olabilirler ve gelirleri ancak arsanın bedelini karşılamaya yeter. Konutun iki sene içerisinde inşa edilmesini şart koşmak, hak sahiplerini müteahhitlerin kucağına itmekten başka hiçbir işe yaramaz. Gücü yetmeyen nice hak sahipleri, iki yıllık sürenin sonuna yaklaştıklarında, ellerindeki arazileri noter sözleşmeleri ile veya yok pahasına müteahhitlere devretmek zorunda kalacaklar. Bu yanlıştan bir an önce dönülmeli, süre sınırı kaldırılmalı ve Toki yardımı ile her hak sahibinin ev sahibi olması desteklenmeli.
