Girit Adası’nda Osmanlı-Türk İzleri
Girit Adası, Akdeniz’in incisidir. Bir diğer adı ile Zeytin adasıdır. Bir başka yazarın değimi ile medeniyetlerin kesiştiği adadır Girit. Geçmişte Venediklilerin ve Romalıların alabildiğine sömürdükleri bu güzel adada, 1645 yılında başlayan Osmanlı kuşatması 1669’da kesin zafer ile sonuçlanmış ve Türk Dönemi başlamıştır. Böylece adaya barış, huzur ve medeniyet gelmiştir. Ada halkı hiçbir baskı altında kalmadan en mutlu günlerini yaşamıştır.
Rethymno’da bulunan 400’e yakın mezar taşı bulunmaktadır. Görmeye değerdir.
Girit’teki Türk mimari mirasının büyük çoğunluğu adanın kuzey kesimindeki; Kandiye (Iraklio), Resmo (Rethimno) ve Hanya’dadır (Hania). Güneydeki İsfakya şehrinde bir cami ve şadırvan dışında fazla bir eser yoktur.
Ayrıca, 2. Dünya Savaşı sonrası Krallığa karşı verilen, Girit Ulusal Direnişlerine destek sağlamak için, Girit’e giden ve orada çok sevilen bir Türk Direnişçi olan Kapetan Kemal (Mihri Belli)’nin de içinde yer aldığı; Andartlar Müzesi’ni de görmenizde; Türk-Yunan halklarının kardeşlik, dostluk ve dayanışmasına tanıklık etmenizde yarar vardır diye düşünüyorum.
Bir kaynağa göre; Yunanistan İç Savaşı (1946-1949) sırasında, Yunanistan Demokratik Güçlerine destek sağlamak amacıyla; Trakya’dan Adaya destek için, Girit’e gelen Boşnaklardan 250’den fazla Türk kökenli gerillanın, bu savaşta öldüğü iddia edilmektedir. Öte yandan; Çalabı’da (Smiga’da) Mihri Belli’nin kaldığı evde biliniyordu. Girit’te bulanan Karaoğlan (Askira) köyünden Hüseyin Budak, Kaptan Kemal’in emrine verildiğini, kendisinin çenesinden yaralandığında, Kaptan Kemal’in yanında olduğunu anlattığı kayıtlara geçmiş bulunmaktadır. Ve Girit gezimiz kapsamında gelişen bu bilgi bombardımanı karşısında; adaya yeniden gelme gereksinimi duymaktayım…
Yunan Adaları gezimiz sürüyor…
Girit Mantinades Şiir Kültürü
Girik kökenli Bodrumlu Halikarnas Balıkçısı Cevat Şakir Kabakyazı’nında etkilendiği Mantinades (mantinada çoğulu) halk şarkının en yaygın biçimidir ve Girit arasında yaygın. Girit mantinada Girit lehçesi, 15 heceli kafiye beyit olduğunu. Her bir mantinada Limerick gibi, kısa uzunlukta olmasına rağmen kendi içinde tamamlanır. Üzüntü, sevinç, umut, arzu, aşk, öfke, intikam, nostalji: mantinada Girit genç ve yaşlı çok sayıda ve çeşitli duyguları ifade hangi eşsiz bir yoldur. Mantinades, binlerce yıl oluşan ve hala insan hayatının her yönüyle ilgili doğaçlama ediliyor. Çoğu aşk ve romantizm ile ilgisi vardır, ancak, satirik didaktik, sürgün, nişan, evlilik, gündelik yaşam ve tabii ölüm alay beyit veya ayet ve sevdiklerini kaybetme da vardır. Giritli Rhymers Derneği tarafından düzenlenen, Mantinades şiir yarışmaları düzenlenmektedir. Girit’te bulanan bu Dernek Müzesi, Korfes Kültür Derneği tarafından satın alınmıştır. Köy meydanında, 1925 yılından kalma iki katlı taş bir yapıdır. Zemin katta tarım aletleri, mobilya, giyim, uygular ve ziyaretçilerin, bir sergi alanı bulunmaktadır. Giritlilerin binlerce yıl yaşamına dokunan Mantinades şiir söyleme gelenekine tanıklık etmek için, her yılın Ağustos atı ortalarında geleneksel yapılan, Girit Adası Kültür ve Sanat Festivali’ne katılmanızı öneririm…
Devamı haftaya…
