Günümüzde mevcut olan kerhizler
1. Sofuoğlu Kehrizi, 2. Yengi Kehrizi, 3. Çevikoğlu Kehrizi.
Günümüzde mevcut olmayan kerhizler
1. Karamehmet Kehrizi, 2. Çavuşbaşı Kehrizi, 3. Büyük Kendirci Kehrizi, 4.Taze Kehrizi, 5. Vakıf Kehrizi, 6. Kör Kehriz, 7. Çalık Kehrizi, 8. Hacıbekir Kehrizi, 9. Erek Kehrizi, 10. İshak Bey Kehrizi, 11. Pembeci Mirza Kehrizi, 12. Hasan Bey Kehrizi, 13. Dilenci Kehrizi, 14. Avsikoğlu Kehrizi, 15. Şengüloğlu Kehrizi, 16. Askeri Mektep Kehrizi, 17. Hamurkesen Kehrizi, 18. Erkesek (Herkerek) Kehrizi, 19. Yeni Kehriz, 20. Hamdi Bey Kehrizi.
Kaynaklarda ismi geçen kehrizler
Yukarıda adı geçen kehrizlerin dışında, kaynaklarda sadece ismi geçen kehrizler mevcuttur.
Bu kehrizlerin yeri, su verimliliği, kanal tipi, kanal uzunluğu gibi mimari ve teknik özellikleri hakkında bilgiler mevcut değildir. Bunlar: 1-Abı Samet Kehrizi, 2-Akköprü Kehrizi, 3-Galip Paşa Kehrizi, 4-Gümrükçü Kehrizi, 5-Hacı Mustafa Kehrizi, 6-Hacı Numanoğlu Kehrizi, 7-Hakkesen Kehrizi, 8-Havşikoğlu Kehrizi, 9-Kara Mehmet Kehrizi, 10-Kemer Kehrizi, 11-Küçük Kehriz, 12-Mercimek Kehrizi, 13-Şahbender Kehrizi, 14-Sahak Bey Kehrizi.
Cesur Kraliçe Semiramis
Van Su Medeniyeti, Urartu Kehrizleri, Sofu Baba ve su odaklı birlikte yaşama kültürü ortak paydasında; “Sevgiyi sebil eylemek” ve Van’da hayatı belgelemek için, birlikte proje üretmemizin ayrıntıları gündemde…
Van Vakfı yöneticileri ve gönüllüleri yanı sıra; cesur ve güzel kraliçe Semiramis ile yiğit girişimci bir Van tutkunu olan Şule Gökırmak, arasında içsel ve düşsel bir bağ olduğu düşüncesi yeşerdi kafamda… Şamran Kanalı gibi coşkulu ve Sofi Baba Kehrizi gibi dingin olan Şule Gökırmak ile konuşurken, zamana yolculuk yaptım… Yitik zaman ışığında, sonsuz ve zamansız evrende; şifacı kutsal şaman ananın mucize ve harika atılımları, yolumuzu aydınlattı… Bir medeniyet harikası olan tarihi su kanalları ve Van Gölü mucizesi ile Gökırmak, yüreğimizde çağladı… Yaşam kaynağımız suyun önemi ve kullanım bilincini, yurtsever bir örnek anne olarak ondan öğrendik. O bize candan ve dostça şu öğüdü anımsattı: “Su gibi aziz olmanın tam zamanı…”
Biz de, tarihin kimi sayfalarını özetle araladık…
Van’da ilk uygarlık izleri
3 bin 684 metre yüksekliğindeki Kutsal Başet Dağı yamacındaki mağara duvarındaki resimler; Van’ın Neolitik Çağdaki ilk yaşam izlerinin kanıtıdır. Sonra mağaraların bulunduğu kanyona ve mağaraya geldik. Kızların Mağarası. Mağara duvarlarında 4-5 tanrıya karşılık çok sayıda tanrıça ve üreme organları da çok abartılmış vaziyette resmedilmiş. Doğu’da ilk kez bolluk, bereket ve doğurganlığı simgeleyen üreme organları böylesine abartılmış, yani Neolotik Çağda, ilk üretime geçildiği dönemi simgeleyen mağara resimlerine rastlıyoruz.
Bu bereketli coğrafyada, günümüzden 2 bin 800 yıl önce Urartular bir uygarlık kurmuş. Bu uygarlığın Doğu Anadolu’ya getirdiği en önemli yeniliklerin başında ulaşım ağı ve su kanalları sistemi geliyor. Çünkü hem Doğu Anadolu’nun hem dünyanın ilk sistemli yollarıdır bunlar. Şimdi o dönemde dağlar, vadiler, nehirler, yollar kutsal. Dağların, vadilerin ve yolların tanrılarına iyilik olarak kurban kesiliyor. Çünkü dağ geçit vermezse gidemezsin. Şimdi makine var delip geçiyorsun. O zaman bir çığ düştüğü zaman, ‘tanrıların gazabına uğradı’ diye inanılıyor.
Semiramis Kaya Tüneli
Urartular ilk kaya tünelini Bitlis’e 10 km kala açmışlar. Bu tünel, 1961 yılına kadar kullanılıyordu. Tünelin uzunluğu 112 metre, yüksekliği 6 metre ve genişliği ise 4 metre. Kürt tarihini yazan Şerif Han, Evliya Çelebi, Marco Polo, Amasyalı coğrafyacı Strabon ve dünyaca ünlü Faslı coğrafyacı-gezgin Ibn-Battuta da Seyahatname’sinde; ‘Tünelin bir kadın tarafından, “Kraliçe Semiramis” tarafından yaptırıldığını’ yazıyorlar. Bugün ise, o tünel artık yok…
Urartular Ermeni mi?
Urartular, ne Ermeni ne de Kürt. Çünkü Urartu dili; Kafkasya’dan gelen Azyanik, yani bu günkü Çeçen, Apaz ve Çerkez dilleriyle yakın bir dildir. Urartuca ne Türkçeye, ne de Ermeniceye benzemiyor. Ermenice, Hindu – Avrupai bir dildir. Urartuca ise, Ural-Altay kaynaklı bir dil grubundandır…
Devamı yarın…
