YASSIADA TARİHÇESİ
Türkiye Cumhuriyeti Dönemi
Yassıada 1947’de Deniz Kuvvetleri tarafından satın alınmış, 1949’da inşaata başlanmış ve 1952’de eğitim hizmetlerine açılmıştır. Komutanlık kuzey iskele yanındaki, bugün de duran Bulwer’in şato tipi yuvarlak köşkünü muhafaza ederek, subay ve erler için yüksek katlı lojmanlar, spor sahası, tesisler, buz deposu, yemekhane, silahhane gibi birçok yeni bina yaptırdı. 27 Mayıs Darbesi’nden (1960) sonra burada kurulan mahkemelerde Demokrat Partililer yargılanmıştır. Mahkeme sonunda idam cezasına mahkûm edilen 15 sanıktan Adnan Menderes, Hasan Polatkan ve Fatin Rüştü Zorlu’nun cezaları İmralı Adası’nda infaz edildi. Davaya bakan hakim ve savcılar kaldıkları Heybeliada Panorama otelinden buraya gemi ile gelip gitmişlerdir. Yassıada Yargılamaları bittikten sonra, ada yeniden Deniz Kuvvetlerine teslim edilmiş ve buradaki eğitim faaliyetleri 1978’e kadar sürmüştür.
Deniz kuvvetleri de burayı boşalttıktan sonra adanın ıssız günleri tekrar başlamıştır. 1993’te İstanbul Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi için uygun bir çalışma yeri olarak görüldüğünden, enstitü buraya taşındı. Günde iki kez şehir hatları vapurları, hoca ve öğrencileri getirip götürmesine rağmen, uzaklık, gerekli ihtiyaçların karşılanmasını zorlaştırdığı için, Fakülte 1995’te adayı terk etmiştir.
2013 yılında adanın ismi Demokrasi ve Özgürlükler Adası olarak değiştirildi. 2015 ile 2018 yılları arasında gerçekleştirilen çalışmalarla adada 176 kişilik bir otel ve 600 kişilik Adnan Menderes Kongre Merkezi inşa edildi. Aynı çalışmalar sırasında Yassıada Yargılamaları’nın yapıldığı spor salonu restore edilerek 27 Mayıs Müzesi‘ne dönüştürüldü. Dört yıl süren inşaat çalışmaları, adadaki tarihî eserler ve yeşil dokuya zarar verildiği gerekçesiyle eleştirilere neden oldu. Marmara Denizinin tek balık çiftliği burada bulunmaktadır. Gökkuşağı alabalığı (Oncorhynchus mykiss) 1–4 kg’lık Çelikbaş Alabalığı yetiştirilmektedir.
İstanbul’a yakın ve deniz trafiğinden uzak olduğu için hafta sonlarında şehirdeki dalış kulüpleri için eğitim alanı olarak kullanılmaktadır.
Demokrat Parti İstanbul Milletvekili olduğu için, 27 Mayıs Darbesi sonrası Yassıada’da Başbakan Adnan Menderes ile birlikte tutuklu olup yargılanan ve ardından da Kayseri Cezaevinde yatan; 2010’da TC. Kültür ve Turizm Bakanlığı adına belgeselini çektiğim, “Han Duvarları-1923” ve “10. Yıl Marşı-1933” şairi: Faruk Nafiz Çamlıbel’in şu dizileri anlamlıdır…
YASSIADA
“Bilmiyor gülmeyi sakinlerin binde biri;
Bir vatan derdi birikmiş bir avuçluk karada
Kuşu hicran getirir, dalgası hüsran götürür;
Mavi bir gölde elem katrasıdır Yassıada…”
Eski Başbakan Adnan Menderes ve arkadaşlarının yargılanıp idama mahkûm edildiği ‘Demokrasi ve Özgürlükler Adası’ ilan edilen Yassıada’nın yeniden düzenlenmesinde sona gelindi. Adaya 125 yataklı otel, 600 kişilik konferans salonu, bin 200 kişilik cami ve sosyal etkinlik alanları yapıldı. Adanın yeni hali vatandaşlar tarafından merak konusu oldu. Peki Yassıada nerede? İşte Yassıada’nın eski ve yeni durumu…
Adnan Menderes, Hasan Polatkan ve Fatin Rüştü Zorlu’nun idama mahkûm edildiği Yassıada, ‘Demokrasi ve Özgürlükler Adası’ olarak ilan edildikten sonra imara açıldı. Yayınlanan son fotoğraflarda, otel, bungalov, kafe, restoran, heliport alanı, park, açık hava müzesi, meydan, kütüphane, dini tesis, idari bina, müze, konferans salonu, sergi salonu, seyir terası, tekne yanaşma yeri yapılması planlanan Yassıada’da inşaatların büyük bölümünün bittiği görülüyor. Yapılaşmadan sonraki hali merak konusu olan Yassıada nerede? sorusu araştırılmaya başlandı. İşte Yassıada’nın eski ve yeni haliyle fotoğrafları...
Devamı haftaya…
