Yapı Kredi ve Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları yerli ve yabancı literatürün önemli eserlerini yayınlıyorlar. Bir kalite getirdiklerini söylemeliyim. Bugün son biri iki ayda Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları arasında çıkan iki kitaptan ve yazarlarından söz etmek istiyorum. İleriki haftalar içinde diğerlerine de yer vereceğim.
Tanıtacağım ilk kitabın adı: Uyanış. Kate Chopın’ın kitabı. Yazar 1851-1904 yılları arasında yaşamış. Missouri, St. Louis’de dünyaya gelen ABD’li yazar, 1870’te Oscar Chopin’le evlenerek Louisiana’ya yerleşti. Kocasının ölümünden sonra Güney’de tanıdığı Kreol ve Cajun halkları üzerine yazmaya başladı. İlk romanı At Fault 1890 yılında yayımlandı. Daha sonra yazdığı yüzü aşkın öyküsüyle üne ulaştı.
Modern Klasikler Dizisi içinde yer alan Uyanış’ı dilimize Burcu Şahinli cevirmiş. Yayınevi, kitapla ilgili şu açıklamayı yapmış:
“New Orleans kültürünü işlediği yapıtlarıyla tanınan ve edebiyatta yerel renkleri savunan Kate Chopin’in bu romanı 1899 yılında yayımlandığında Amerikan kamuoyunu sarsmıştı. Bir kadının uyanışını, kendi ayakları üzerinde durarak bireyselliğini ilan edişini anlatan Uyanış, bazı açılardan Madam Bovary’ye benzetilir. Chopin’in kendi arzularının peşinden giden bağımsız kadın karakterine yönelik nesnel yaklaşımı zamanında tepki çekse de, romanın üslup güzelliği ve duyarlığı övgüyle karşılanmıştı.
Chopin’in kadınların özgürleşmesine verdiği önem ve sonraki feminist edebiyatçılara öncülük etmesi, 20. yüzyıl sonlarında yapıtlarının, özellikle de uzun zaman önce unutulup gitmiş olan Uyanış’ın yeniden gündeme gelmesine yol açtı. Romanı yeniden ele alan bazı eleştirmenler “cesur” gerçekçiliğine vurgu yaptı. Per Seyersted’in 1969 yılında yayımlanan Kate Chopin biyografisi, yazarın yaşamına ve yapıtlarına yönelik kapsamlı bir incelemenin ürünüydü. Daha önce gün ışığına çıkarılmamış öykülerinin, mektuplarının ve günlüklerinin keşfi, o güne kadar bilinenden farklı, çok daha azimli ve meselesi olan bir yazar portresi ortaya koydu. Kate Chopin böylece 19. yüzyıl Amerikan edebiyatının önemli yazarları arasında hak ettiği yeri almış oldu.”
Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları’nın yine Modern Klasikleri içinde çıkan kitaplardan biri tiyatro eseri. Yazarı, James Matthew Barrie. Kitabın adı Peter Pan… Önce yazarı ile ilgili özet bilgi vereyim: 1860-1937 tarihleri arasında yaşayan İskoç yazar Sir James Matthew Barrie, kariyerine 1883’te Londra’da gazetecilik yaparak başladı. Kısa öyküler, romanlar ve tiyatro oyunları kaleme aldı. Barrie 1913’te baronet oldu; 1922’de liyakat nişanına layık görüldü, 1930’da da Edinburgh Üniversitesi’nde rektörlük görevine getirildi ve ölümüne dek bu görevi sürdürdü.
Eserlerinde kendi hayatından ve tanıdığı insanlardan izler görüldü. Barrie altı yaşındayken ağabeyini kaybetmişti. Bu kayıp hem onu hem de annesini hayatları boyunca etkileyen bir kedere dönüşmüş ve yas tutan annesini avutmakla geçen çocukluğu, Barrie’nin yazın hayatını da şekillendirmişti. Ayrıca doğduğu yer olan Kirriemuir, kendisinin ilk başarılı kitabı Auld Licht Idylls için de esin kaynağıydı. Daha sonra ilk romanı The Little Minister (1891) ve onun 1897 tarihli tiyatro uyarlamasıyla büyük beğeni kazandı. Yazara asıl şöhretini getiren Peter Pan ve Peter Pan Kensington Bahçeleri’nde adlı kitaplar oldu..
Orijinal adı Peter and Wendy olan Peter Pan’ı dilimize Çiçek Öztek çevirdi. 1904 yılında Londra’da tiyatro sahnelerinde doğan Peter Pan, daha sonra 1911’de Peter Pan’in yayımlanmasıyla birlikte kitap sayfalarına ve ardından beyaz perdeye taşındı. Okurlarını Londra sokaklarından alıp Hiçbiryer’e götüren J. M. Barrie’nin kahramanı, ebedi bir gençlikle özdeşleştirilir. Büyümek istemeyen bu oğlan çocuğu, küçük okurları için özgürlüğü simgelerken yetişkin okurları için masumiyeti ve çocukluğa olan özlemi yansıtır. Yazar J. M. Barrie, bu dünyayı yaratırken hem Stevenson’ın Define Adası kitabındaki karakter ve olaylardan hem de mitolojiden faydalanmıştı. Nitekim Peter Pan karakteri tanrıların dünyası ile insanların dünyası arasında özgürce seyahat edebilen haberci tanrı Hermes ile Hermes’in oğlu ve kırların koruyucu tanrısı olan keçi ayaklı Pan gibi pek çok mitolojik figürden izler taşır. Peter Pan’in bitmeyen çocukluğunu, arkadaşlarının ve düşmanlarının başından geçenleri anlatan bu masal, ona inananlar olduğu müddetçe yaşamaya devam edecek.
