İçinden Nil akan Hartum (Sudan)

Nil Nehri, Etiyopya’nın yüksek yerlerinden kaynağını alan Mavi Nil, Hartum (Sudan)’da Güney Afrika’dan gelen Beyaz Nil ile birleşerek, Mısır’ın doğusunu kuzey-güney yönünde katederek, Akdeniz’e dökülür. Nehrin uzunluğu 6695 km’dir. Nil Nehri, Mısır içinde çok uzun bir mesafe kat etmesine rağmen, hemen hiç bir kol almaz. Nil’in Mısır’ı geçtiği 1500 km uzunluğunda ve ortalama 10 km genişliğinde saha boyunca tarım yapılır. Asvan Barajı yapıldıktan sonra, Nil’in Mısır’da yaptığı taşkınlar durdurulmuştur. Kuzeydoğu Afrika’da büyük bir nehir. 6695 kilometrelik uzunluğu ile dünyanın en uzun, 3.200.000 km2 su alma alanı ile dünyanın üçüncü büyük nehridir. Nil’in su alma havzasında bir grup göl bulunur. Bunlardan biri olan Victoria Gölü, dünyanın ikinci büyük gölüdür. Nil, başlangıçta Beyaz Nil (esas kol) ve Mavi Nil olarak iki ana kol halinde doğar ve bu kollar Sudan başkenti Hartum’da birleşir. Nil, dünyanın en uzun nehri. 4.187 mil (6,695 km.) uzunluğundadır. Afrika Kıtası’nın üçte birini kaplar. Güneyden kuzeye doğru... Kara Afrika Kıtasına can veren Nil Nehri çevresinde kurulan kentler, yaşam alanları ve tatıma elverişli bereketli topraklar yanı sıra; su tekneleriyle yapılan ulaşım ve turizm potansiyeli olarakta, kara kıtaya can vermektedir... Bir anımsatma yapmak gereği duydum. Nil Nehri boyunca timsah, yılan, elmas ve altın avcılığı yapılmaktadır. Nehir kıyısındaki yaşam alanlarında var olan Çeçe sineği ısırması sonunda, Çeçe Uyku Hastalığına ve başka hastalıklara yakalanmamak için dikkatli olunuz ve hijyenik koşullar başta olmak üzere, aşılarınızı yaptırınız, yeme-içmede ve yakın ilişkilerinizde dikkatli olunuz... Askeri, stratejik önemi olan resmi yerlerin fotoğrafını çekmeyiniz. Kadın ve çocukların fotoğrafını çekerken, mutlaka izin alınız. Kabile dilllerini de bilen yerel rehberlele çalışınız... Nil sevdası üzerine merak ettiğiniz her şeyi keşfetmek ve belgelemek için, yeni ve çılgın serüvenlere hazır olunuz...

Hartum, Afrika’nın en büyük yüzölçüme sahip olan ülkesi Sudan’ın başkentidir. 25 milyon kilometrekarelik yüzölçümü ve 35 milyon nüfusuyla geleceğin petrol, altın ve elmas zengini Sudan’nın başkenti Hartum; geleneksel olarak yapılan uluslararası fuar ve kültürel etkinliklerle de adını duyuruyor... Elbette batının kirli oyunlarının sonucu burada süren iç savaşlar ve açlıktan ölen çocuklar, bu ülkenin olumsuz imajı gibi yansıtılmaktadır. Dünyanın en uzun akarsularından biri olan Nil Nehri, Sudan, Mısır’ın güneyinde ve 9 Afrika ülkesiyle komşudur. Nil Nehrinin suladığı ve yaşam verdiği uçsuz bucaksız dünyanın en sıcak ülkelerinden biridir... 157 etnik kültürün yaşadığı ve dilin konuşulduğu, insan ve yaşam renklerinin iç içe girdiği bir coğrafya ve bir sosyolojik kültür mozayikidir Sudan. Kadınların hala sünnet edildiği, örtünme kültürü olmayan ilkel kabilelerin yaşadığı ve bir İslam ülkesi olan Sudan’ın başkenti Hartum ise, tüm bu zengin coğrafi ve toplumsal dokunun aynasıdır.

Özellikle Hartum yakınlarında bulunan Nil Nehri kıyısındaki Omdurman kasabasında yapılan zikir ve dans gösterilerine katılan rengarenk giysili, yüzleri döğmeli, gözleri sürmeli olan farklı dil konuşan kabilelerin kadın-erkek birlikte yaptığı toplu zikir ve dansı görülmeye değer... Dansları, zikirleri, hüzün ve mutlulukları ile özgün insan kültürel mirasının izlerini taşıyan Hartum, kara Afrika’yı Kızıldeniz’e (Port Sudan kıyı kentine)’e bağlayan önemli bir stratejik yerde bulunmaktadır. Kara Afrika’nın derinliklerinden akarak gelen Beyaz ve Mavi Nil, bir hortum gibi kıvrılıp dolanarak, Sudan’ın başkenti Hartum’da birleşir ve ana Nil Nehri’ni oluşturur. Kuzeyde ise, bir uygarlık harikası olan tarihi Sudan Pramitlerini selamlayıp; Nubye Çölü’nü geçerek, Mısır’a can verir. Ardından da Nil, pek çok uygarlıklara ev sahipliği yapmış Kahire ve İskenderiye arasındaki büyük deltayı suladıktan sonra, Mısır topraklarında Akdeniz’e dökülür...

İçinden su akan üçüncü kentimiz Hartum’da, öteki kentlerde olduğu gibi Osmanlı ve Türk Kültürünün izlerini görmek mümkün... Kızıldeniz’deki Türk adası Sevakin, Port Sudan’daki sumak üreten Türk köylüler, 3420 metre yüksekliğinde ve eşsiz görsele sahip volkanik çökelti ve şelalenin olduğu Jabel Marrah Dağı yamaçlarında elma ve susam yetiştiren Karamanlı ve Niğdeli Sudanlılar, Rekşa denilen üç tekerlekli taksi sürücüsü Hataylı Türkler, 1700’lerden itibaren bir Osmanlı toprağı olan ve 1820’de Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa’nın Osmanlı’ya ters düşmesiyle birlikte, bu bölgede görevli komutan ve askerlerin çoğu geri dönmemiştir. Sudan’da ve Hartum’da yaşayan ve burayı yurt edinen Türklerin önemli bir kısmı bu dönemden kalanlardır. Bu kentte de cami, medrese, saray, konak ve tarihi dokularıyla Osmanlı izleri bulunmaktadır.

Devamı yarın…