Sevgili dostlar, çoğunlukla Çanakkale deniz savaşları ile kara savaşları karıştırıyor. Bir kısım arkadaşlarımız 18 Mart Deniz zaferi içinde Mustafa Kemal’i arıyor, adı geçmedi diye üzülüyor türlü teoriler üretiyor. Ama kimi art niyetli insanlar var ki, Çanakkale’yi karadan da geçilmez eden kara savaşları içinde Mustafa Kemal’i görmezlikten geliyor.
Denizden Çanakkale boğazını geçemeyen düşman kuvvetleri karadan geçmek istedi. Bu savaşlar 1915 yılının nisan ayından itibaren başladı ki, 250 bini aşkın şehidimize mal oldu. Ama Çanakkale karadan da geçilmedi. Ben yüzüncü yıl münasebetiyle bir çalışma yapmıştım.
Bu günden başlamak üzere bir hafta sera bu sütunda Çanakkale zaman tünelinde nisan ayını anlatacağım. Keşke mevcudu olsa da, anlattıklarımın ayrıntılarını 2015 yılında TC Merkez Bankası tarafından prestij kitap olarak yayınlanan çalışmamı alıp okuyunuz, diyebilsem.
29 ve 30 Mart günlerinde bir İngiliz ve Fransız filosu Kumkale, Kirte, Orhaniye tabyalarını, Saros Körfezi’ndeki Kuruçiftlik, Yeniköy, Çınar Limanı, Despot ve Deliyani sırtları ile Koyun Limanı gibi yerleşimleri bombaladı. Ordumuz, Çanakkale Boğazı’na döktüğü son mayın hattıyla birlikte Boğaz’ın güvenliğini artırmıştı. 30 Mart 1915’de alınan yeni bir kararla mayın hatları Boğaz doğrultusunda uzatılmaya başlandı.
Müttefiklerin donanması 3 Nisan 1915’de İntepe ve Hisarlık bataryalarına aralıklarla taarruz etti. Türk birlikleri tarafından püskürtüldü. Bir mayın arama gemileri isabet alarak yanmaya başlayınca Bozcaada’ya doğru çekildi. İngiliz zırhlılarından Prince of Wales, Türklerin gözlem amaçlı kullandıkları Helles fenerini tahrip etti.
KARA HAREKÂTI BAŞLIYOR
İtilaf Devletleri’nin yapacakları kara harekâtına ilişkin hazırlıklar Akdeniz Seferî Kuvvetler Genel Karargâhı’nda sürdürülüyordu. Birlikler ve malzemeler Mısır’dan Limni adasına getiriliyordu. 4 Nisan’da Boğaza yaklaşmaya çalışan bir İtilaf mayın tarama gemisi, Türk bataryalarının şiddetli ateşi karşısında Kumkale açıklarında battı.
Nisan ayının ikinci haftasında Türk tarafı başta Süddülbahir olmak üzere tabyaları onarıyordu. İngiliz ve Frensız zırhlıları da onarıma imkân vermemek için aralıksız bombalar yağdırıyordu. Müttefik Devletleri’nin Akdeniz Seferî Kuvvetler Genel Karargâhı Limni Adası’na kuruldu. Mondros Limanı önlerinde bulunan Queen Elizabeth gemisinde toplanan İtilaf komutanları, yapılacak kara harekâtına son şeklini verdiler.
14 Nisan 1915 Çarşamba bol bombalı bir gün oldu. Düşman donanması, çıkarma öncesi hazırlıklarından olmak üzere, Çanakkale Boğazı’ndaki ileri bataryalara ve avcı siperlerine karşı akşam hava kararıncaya kadar binlerce bomba attı. 15, 16, 17 Nisan 1915 tarihlerinde de bir yandan iki tarafın hazırlıkları bir yanda itilaf devletleri donanmasının bombalamaları devam etti. Maydos, Kilitbahir ve Çanakkale bombalanmıştı.
Kara çıkarmasına katılacak kuvvetlerin ağırlıklarının gemilere yükleme işlemi de başlatılmıştı. 17 Nisan 1915’de Demirhisar torpidosu, İngiliz kruvazör ve torpido muhripleri tarafından Sakız adasına kadar takip edildi. Torpidomuz takipten kaçamayacağının anlayınca, İngilizlerin eline geçmemek için mürettebatı tarafından havaya uçuruldu. Demirhisar’ın mürettebatını Sakız’da bulunan görevliler kurtardı.
ÇANAKKALE GEÇİLMEZ
İkmal ve hezırlıkların yapıldığı bu günlerde hava savaşlarından çok söz edilmiyordu. Zaman zaman düşman uçakları, vatanını savunan Mehmetçiğin üstüne ateş yağdırıyordu.
15 Nisan 1915 itibariyle Tasvir-i Efkâr gazetesi muhabiri bolonların zehirli gaz attığını, düşman uçaklarının sivillerin yerleşim bölgelerini bombaladığını yazmıştı.
E-15 Denizaltısı, 18 Nisan 1915 günü saat 06.40'ta akıntıya kapılarak Dardanos önünde dibe oturdu. Kurtulma manevrası yaptığı sırada kumanda kulesi su üstüne çıktı. Kulenin görülmesi üzerine ateş altına alındı. E-15 denizaltı gemisi, yaralandı. 31 personelinden sağ olarak kurtulan üçü subay, yirmi bir er esir alındı.
20 Nisan 1915 akşamı fırtına çıktı. Hava koşulları ertesi gün da olumsuz olunca, itilaf devletlerinin planladıkları çıkarma 48 saat ertelendi.
23 Nisan 1915 Cuma günü 150 nakliye gemisi İngiltere adına 120.000 askeri Limni Adası’nın Mondros Limanı’na ulaştırdı. Bu kuvvetlerin bölgeye yerleştirilmesi ve son hazırlıkların tamamlanabilmesi amacıyla, 23 Nisan’da başlatılması plânlanan çıkarma harekâtı, iki gün daha ertelendi.
Çıkartmanın hedefi neydi? Yarın yazacağım.
