Ekonomimizle ilgili yazılarımın çoğuna okurlarımın bazıları tepki veriyor ve bizi "felaket tellallığı" yapmakla suçluyor. Hâlbuki biz yazılarımızda devlet kurumlarının resmi verileri üzerinden yazıp, yorum getiriyoruz. Aşağıda okuyacağınız yazı da resmi kurumlarca ortaya konulan rakamlardır.
Son yapılan açıklamalarda merkezi yönetim bütçesinin Ocak-Ağustos döneminde 50 milyar liranın üzerinde çık verdiğini görmekteyiz. Bunu bize ilgili kurum açıklıyor. Biz de buna yorumumuzu katrak silerle paylaşıyoruz. Bunun felaket tellallığı ile ne ilgisi vardır?
Hazine ve Maliye Bakanlığı, Ağustos ayı ile Ocak-Ağustos dönemine ilişkin bütçe gerçekleşme sonuçlarını açıkladı. Merkezi yönetim bütçesinden Ocak-Ağustos döneminde 536 milyar 498 milyon lira harcama yapıldı.
Bütçe gelirleri ise bu dönemde 485 milyar 736 milyon lira oldu. Merkezi yönetim bütçesi, Ağustos ayında 5.8 milyar lira, Ocak-Ağustos döneminde ise 50.8 milyar lira açık verdi. Bütçe açığı 2017'nin tamamında 47.4 milyar, 2016'da 29.3 milyar, 2015'te 22.6 milyar, 2014'te 22.7 milyar, 2013'te 18 milyar, 2012'de 28.8 milyar, 2011'de 17.8 milyar, 2010'da 39.6 milyar, 2009'da 52.2 milyar, 2008'de ise 17 milyar liraydı. Verilere bakıldığında AK Parti iktidarları döneminde en yüksek bütçe açığı 2009'da verildi.
Ancak bu yılın ilk 8 ayında gerçekleşen 50 milyarlık açık, yılların ilk 8 aylık dönemleri dikkate alındığında 'en yüksek açık' olarak kayıtlara geçti.
2018 merkezi yönetim bütçe giderleri için öngörülen toplam 762 milyar 753 milyon liralık ödenekten, geçen ay 76 milyar 94 milyon lira harcama yapıldı. Oysa denk bütçe için toplamda 63,5 milyar lira harcanması gerekiyordu.
Geçen yılın aynı ayında bu rakam 57 milyar 861 milyon lira olmuştu. Ağustosta personel giderleri, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 27,3 artarak 16 milyar 626 milyon lira olarak gerçekleşti. Personel giderleri için bütçede öngörülen 183 milyar 127 milyon lira ödeneğin yüzde 9,1'i kullanıldı.
Sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi giderleri ağustosta geçen yılın aynı ayına göre yüzde 26,1 artarak 2 milyar 874 milyon lira oldu ve bütçede öngörülen 30 milyar 792 milyon lira ödeneğin yüzde 9,3'ü harcandı.
Mal ve hizmet alım giderleri için bütçede öngörülen 66 milyar 69 milyon liralık ödeneğin yüzde 6.7'si geçen ay kullanıldı. Bu kalemde tasarrufa gidildi.
Cari transferler geçen ay, Ağustos 2017'ye göre yüzde 54 artarak 34 milyar 731 milyon lira oldu. Emeklilere Kurban bayramı öncesi ödenen 11,7 milyar lira cari transferlerin artmasında etkili oldu. Bütçede öngörülen 299 milyar 399 milyon lira ödeneğin yüzde 11,6'sı harcandı.
Söz konusu ayda, sağlık, emeklilik ve sosyal yardım giderleri için 22 milyar 401 milyon lira transfer yapıldı. Sosyal güvenlik primi işveren hissesinin 5 puanlık kısmının Hazine tarafından ödenmesi amacıyla yapılan transfer tutarı ise 1 milyar 324 milyon lira oldu.
Faiz giderleri geçen yılın aynı ayına göre yüzde 52.1 artarak 8 milyar 253 milyon lira olarak kayıtlara geçti.
Merkezi yönetim bütçesi, Ocak-Ağustos döneminde 50 milyar 763 milyon lira açık verdi.
Geçen yılın Ocak-Ağustos döneminde 433 milyar 836 milyon lira olan bütçe giderleri, bu yılın aynı döneminde yüzde 23,7 artarak 536 milyar 498 milyon lirayı buldu. Ocak-Ağustos döneminde faiz hariç bütçe giderleri de yüzde 22.9 artışla 486 milyar 295 milyon lira olarak hesaplandı.
Diğer taraftan, söz konusu dönemde faiz giderleri, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 31,5 yükselerek 50 milyar 203 milyon liraya ulaştı. Geçen yılın Ocak-Ağustos döneminde 408 milyar 652 milyon lira olan bütçe gelirleri, bu yılın aynı döneminde yüzde 18.9 artarak 485 milyar 736 milyon lira olarak gerçekleşti. Bu dönemde vergi gelirleri ise yüzde 19,4 artışla 410 milyar 115 milyon lira oldu.
Personel giderleri, Ocak-Ağustos döneminde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 22.1 artarak 132 milyar 825 milyon lira oldu. Sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi giderleri ise geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 23,5 artışla 22 milyar 121 milyon lira olarak gerçekleşti.
Mal ve hizmet alım giderleri geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 13,3 yükselerek 41 milyar 357 milyon lirayı buldu. Bu dönemde cari transferler geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 18,8 yükselişle 218 milyar 520 milyon lira olarak belirlendi.
Sağlık, emeklilik ve sosyal yardım giderleri için 105 milyar 491 milyon liralık transfer yapıldı. Bu rakam, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 10,7'lik artışı ifade ediyor.
Özetleyelim:
Harcamalar ve faizler son derece önemli ve mutlaka önlem alınması gereken konular. Eğer önümüzdeki sorunlar böyle devam ederse toparlamak güçleşir ve ekonomik alanda işin içinden çıkamayacağımız bir noktaya gelebiliriz. Denk bütçeden aşırı harcama yapılmasının da önüne geçilmelidir.
