“Bitcoin” denildiğinde çoğumuz bir kripto para birimi olduğunu biliriz ancak arka plandaki teknolojiyi anlamadığımızda bilgimiz adını bilmekten öteye geçemiyor. Kripto varlıkların altyapısını oluşturan blockchain teknolojisi öyle şeyler vadediyor ki, bir devrimin habercisi olabilir. Günümüzde dijital verilerin güvenliği ve bütünlüğü büyük önem arz ediyor.

Siber tehditler nedeniyle verilerin merkezi olmayan bir yapıda güvenli bir şekilde saklanması ve paylaşılması gerekliliği her geçen gün artıyor. İşte bu noktada blockchain teknolojisi devreye giriyor. Blockchain, dağıtık bir veri tabanı teknolojisi olarak bilinen ve kripto para birimlerinin temelini oluşturan yapıdır. Bu makalede blockchain'in ne olduğunu, nasıl çalıştığını ve sağladığı faydaları inceleyeceğiz.

Blockchain Nedir?

Basitçe açıklamak gerekirse blockchain, bloklar adı verilen veri paketlerinin birbirine bağlı bir zincir şeklinde sıralandığı veri tabanıdır. Her blok geçerli işlemleri ve diğer önemli verileri içerir. Bu bloklar dağıtık bir ağ üzerindeki birçok bilgisayarda (düğüm) saklanır. Blockchain teknolojisi bu dağıtık ağ yapısı sayesinde merkezi bir otoriteye ihtiyaç duymadan verilerin güvenli ve şeffaf bir şekilde kaydedilmesini sağlar. Buradaki merkezi otorite kavramına son paragrafta özellikle değineceğiz.

Blockchain nasıl çalışır?

Blockchain'in çalışma prensibi oldukça karmaşıktır ancak temel mantığı anlamak oldukça kolay. İşte blockchain'in çalışma adımları:

  1. İşlem Yapma: Bir kullanıcı bir işlem gerçekleştirmek istediğinde, bu işlem bloklara eklenmek üzere ağa yayılır ve onay beklemeye başlar.

  2. İşlem Onaylama: İşlem ağa yayıldıktan sonra ağdaki düğümler (bilgisayarlar) matematiksel algoritmalar ve konsensüs mekanizmaları kullanarak işlemi onaylar.

  3. Blok Oluşturma: Onaylanmış işlemler bir araya getirilerek yeni bir blok oluşturulur. Her blok bir önceki bloğun referansını içerir ve bu sayede bloklar birbirine bağlı bir zincir oluşturur.

  4. Blok Zinciri Güncelleme: Yeni bir blok oluşturulduğunda bu blok blockchain'e eklenir ve tüm düğümler tarafından kabul edilir. Bu işlem ağdaki tüm düğümlerin bloğu doğrulaması ve onaylamasıyla gerçekleşir.

  5. Güvenlik ve Bütünlük: Blockchain güçlü şifreleme yöntemleri kullanarak verilerin güvenliğini sağlar. Bir bloğun içeriğini değiştirmek, tüm blokları ve onu takip edenleri de değiştirmeyi gerektirir ve bu neredeyse imkansızdır. Bu sayede blockchain verilerin güvenli ve bütünlüklü bir şekilde saklandığını garanti eder.

Blockchain'in faydaları nelerdir?

Blockchain teknolojisi birçok sektörde çeşitli faydalar sunar. İşte blockchain'in en önemli faydaları:

Güvenlik ve Şeffaflık: Blockchain, merkezi olmayan yapısı sayesinde verilerin güvenli ve şeffaf bir şekilde saklanmasını sağlar. Veriler dağıtık ağdaki tüm düğümlerde ayrı ayrı depolanır ve herkes tarafından doğrulanabilir.

Veri Bütünlüğü: Blockchain'deki veriler, değiştirilmesi neredeyse imkansız hale getirilen güçlü şifreleme yöntemleriyle korunur. Bu sayede verilerin bütünlüğü sağlanır.

Hızlı ve Verimli İşlemler: Blockchain geleneksel yöntemlere kıyasla daha hızlı ve verimli işlemler yapılmasını sağlar. İşlemler doğrudan peer-to-peer (eşten-eşe) gerçekleşir ve aracılar ortadan kalkar.

Merkezi Otoriteye İhtiyaç Duymaz: Blockchain merkezi bir otoriteye ihtiyaç duymadan işler. Bu da kullanıcıların aracılar olmadan doğrudan işlem yapabilmesini sağlar ve işlem maliyetlerini azaltır.

İzlenebilirlik ve Güvenilirlik: Blockchain, ürünlerin kaynağını ve geçmişini takip etmek için kullanılabilir. Tedarik zinciri yönetimi ve kaynak doğrulama gibi alanlarda güvenilirlik ve izlenebilirlik sağlar.

Akıllı Sözleşmeler: Blockchain, programlanabilir akıllı sözleşmelerin çalıştırılmasını sağlar. Bu sayede otomatik ve güvenli bir şekilde sözleşmeler oluşturularak imzalanabilir.

Bütün bu teknolojik altyapının bize sunduklarını özetleyecek olursak; blockchain yeryüzündeki herkesin (T.C. no gibi) bir numaraya sahip olduğu, bu numara ve şifre ile (E-Devlet gibi) sisteme giriş yapabildiği ve sözleşme gerektiren tüm işlemleri sistem üzerinden gerçekleştirebildiği bir dünya vadediyor. İşte bu noktada merkezi otoriteye ihtiyaç duymadan işlem yapabilmek mümkün oluyor. Örneğin; evinizi veya arabanızı satmak için tapu dairesi veya notere gitmenize (ve vergi ödemenize) gerek kalmıyor. Alıcı ve satıcı cep telefonları üzerinden diledikleri kripto para birimi ile satış işlemini gerçekleştirebiliyor, bu işlem değiştirilemez biçimde ve herkesin erişimine açık şekilde kayıt altına alınıyor. Yahut para transferi yapmak için bankalara ihtiyaç duymuyor ve komisyon ödemek zorunda kalmıyorsunuz. Merkezi otoritenin onaylama görevini ortadan kaldıran bu teknoloji birçok işlemin aracısız gerçekleştirilebilmesini sağlarken, merkezi otoritelerin varlıklarını da tehdit ediyor. Devletlerin ve bankaların kripto para birimlerine savaş açmasının altında yatan başlıca nedenlerden biri de bu. Ancak tarih boyunca defalarca şahit olduğumuz gibi; bilgi susturulamaz. Cin şişeden çıktı ve bu devrim er ya da geç gerçekleşecek.