Koronavirüs belası ile yatıp, bu bela ile kalkıyoruz. "Ne zaman bitecek?" sorusuna karşılık "Aşısı bulundu mu?" sorusunu da eklemeliyiz. Aşı çalışmalarının hız kazandığını ve kısa zamanda olmasa bile eninde sonunda mesafe alınıp, aşının bulunacağını görmekteyiz.
Geçenlerde Amerika'nın Sesi VOA'da koronavirüsün aşısı konusunda yapılan çalışmalarla ilgili bir yazı yayınlandı. Son derece önemsediğimiz bu çalışmalardan derlediğimiz bir yazıyı iki bölüm halinde sizlerle paylaşıyoruz:
korona virüsü salgınında vaka ve can kaybı sayısı tüm dünyada tırmanırken, aşı geliştirme çalışmalarına katılan ilaç firmaları ve laboratuvarların sayısı da artıyor. Dünya Sağlık Örgütü'nün listesine göre, aşı geliştirilmesine yönelik 40'tan fazla çalışma yürütülüyor. Aşı geliştirme yarışına son olarak Johnson & Johnson ve British American Tobacco da katıldı. VOA Türkçe bu çalışmalardan öne çıkanları ve firmaların hangi aşamada olduklarına ilişkin bilgileri derledi.
ABD firması Moderna, 16 Mart'ta insanlar üzerindeki ilk aşı denemesini yaptı. Deneme sürecinde gönüllülere 1 ay arayla iki doz aşı uygulanıyor. İlk Corona virüsü vakasının görüldüğü Washington eyaletinin Seattle kentinde Kaiser Permanente Sağlık Araştırmaları Enstitüsü'nde yürüttüğü aşı çalışmalarıyla Moderna, yarışı önde götüren firma. Aşı çalışmalarının 1 Haziran 2021'de tamamlanması bekleniyor.
Alman ilaç firması BioNTech SE, Moderna gibi 'elçi RNA'ları kullanarak virüse karşı aşı geliştirmeye çalışıyor. Mesajcı RNA olarak da bilinen bu nükleik asitler, sentezlenecek bir proteinin amino asit dizisine karşılık gelen kimyasal şifreyi taşıyan bir molekül.
Biontech, aşıyı Nisan ayı sonlarında Almanya ve ABD'de insanlar üzerinde denemeye başlayacak. ABD'de Pfizer ile ortaklık yapan firma, deneme aşamasında Çin'de Shanghai Fosun İlaç Şirketi ile işbirliği içinde.
Merkezi Norveç'te bulunan Salgın Hazırlığı Geliştirme Koalisyonu'ndan (CEPI) 9 milyon dolarlık maddi destek alan Amerikan ilaç firması Inovio, 23 Ocak ve 29 Şubat arasında klinik öncesi deneyleri tamamladı. Bağışıklık tedavileri ve aşı üreten firma Nisan ayında ABD'de 30 katılımcıyla klinik deneylere geçmeyi planlıyor.
Firma, Çin ve Güney Kore'de de insanlar üzerinde aşıyı deneyecek. 3 ülkede aynı anda yürütülecek deneyler için 3 bin doz aşı hazır. Inovio, klinik deneylerin ilk sonuçlarını sonbaharda elde etmeyi ve ilave deneyler ile acil durumlarda kullanım için 1 milyon doz aşıyı yıl sonuna kadar üretmiş olmayı umuyor.
Aşı çalışmaları kapsamında Ology Bioservices firmasıyla ortaklığa giden Inovio, aynı zamanda ABD Savunma Bakanlığı'ndan da destek alıyor. Şirketin internet sitesinde yer alan açıklamada, "Klinik çalışmalarla süreci mümkün olduğu kadar hızlı bir şekilde ilerleterek şirket olarak amacımız acil durumlarda kullanılması olasılığı için aşının üretimini hızlandırmak. Savunma Bakanlığı'nın da desteğini arkasına alan Inovio, özellikle ülkenin askeri personeli için hızlı bir şekilde aşı üretmek amacıyla Ology ile ortak olmaktan memnuniyet duymaktadır," ifadesi yer alıyor.
Amerikan ilaç firması Johnson & Johnson (J&J), ABD hükümetiyle birlikte, Corona virüsüne karşı deneme aşamasında olduğu aşıdan 1 milyardan fazla doz üretmek için yeterli kapasiteyi oluşturmak amacıyla 1 milyar dolar yatırım yapacaklarını açıkladı.
J&J, virüse karşı üzerinde çalışılacak aşı adayını belirlediklerini, Eylül'e kadar insan üzerinde deneyleri başlatacaklarını açıkladı. Firma, 2021 başında, acil kullanım yetkisi altında aşıyı hazır hale getirmeyi hedefliyor.
Dunhill ve Lucky Strike marka sigaraların üreticisi British American Tobacco, Amerika'daki biyoteknoloji biriminin tütün yapraklarından çıkarılan proteinleri kullanarak korona virüsüne karşı aşı geliştirmeye çalıştığını açıkladı.
Firma, aşı üzerinde çalışan biyoteknoloji şirketi Kentucky BioProcessing'in hükümet dairelerinin ve uygun imalatçıların da desteğiyle Haziran ayından itibaren haftada bir ila üç milyon doz aşı üretebileceğini bildirdi.
Şu anda klinik öncesi deney aşamasında olan aşı, Corona virüsünün genetik diziliminin klonlanmış bir kısmını kullanarak antikorları üreten antijen elde ediyor. Antijen, daha sonra çoğaltılmak üzere tütün bitkisinin yapraklarına yerleştiriliyor. Toplanan tütün bitkisinden elde edilen antijenler saf hale getirilip Corona virüsüyle mücadele etmesi için vücuda aşı olarak enjekte ediliyor.
ABD'de bulunan biyoteknoloji şirketi Heat Biologics de Miami Üniversitesi Miller Tıp Fakültesi ile yeni tip Corona virüsüne karşı bir aşı geliştiriyor. 17 Mart'ta Dünya Sağlık Örgütü'nün aşı çalışmaları listesine eklendiğini duyuran firma aynı zamanda aşının hızlı geliştirilmesi, üretimi ve dağıtımını sağlamak amacıyla hükümetten katkı alabilmek için "Biyogüvenlik İttifakı''na katıldı.
2005 yılında kurulan ittifak, biyoterörizm patojenleri ve ortaya çıkan bulaşıcı hastalıklar da dahil olmak üzere ulusal güvenlik tehditlerine karşı ürün geliştiren Washington D.C. merkezli bir şirketler konsorsiyumu.
