14 Mayıs seçimleri öncesi 505 baz puan seviyesinde ölçülen Türkiye'nin risk primi, 28 Mayıs ikinci tur cumhurbaşkanlığı seçimleri öncesi 700 baz puan seviyesine yükseldi. Türkiye'nin risk primi 700 baz puanla Ekim 2022'den bu yana gördüğü en yüksek seviyeye ulaştı. Haberimizde Türkiye'nin risk primi bilgilerinin yanı sıra, risk primi nedir, nasıl hesaplanır, risk primi yükselirse ne olur? sorularının da detaylı yanıtlarını bulabilirsiniz.
Türkiye'de cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ikinci turu yaklaşırken kur ve risk primi tarafındaki hareketli seyir yeni eşiklerin aşılmasına neden oluyor. Hafta başında bankalararası piyasada Dolar/TL ilk kez 20 seviyesinin üzerini görürken, Türkiye'nin risk primi de bir eşiğin daha üzerine çıktı. 5 yıllık kredi temerrüt takası (CDS) 700 baz puanı aşarak Ekim 2022'den bu yana en yüksek seviyeye çıktı. Seçimlerin ilk turu öncesinde 12 Mayıs'ta Türkiye'nin risk primi 505 baz puan seviyesinde kapanmıştı. Seçimlerin ilk turunun tamamlanmasının ardından risk priminde yükseliş ivmesi izlenmişti.
RİSK PRİMİ NEDİR?
Risk primi en basit tanımıyla bir ülkenin aldığı borç yada kredilerini geri ödeme riski olarak adlandırılabilir. İngilizcesi "Credit Default Swap" olarak adlandırılan ve Türkiye'de CDS olarak da anılan risk primi, Türkçe'de elde edilen bir kredinin tekrar ödenmeme riskini belirlemek ve bu riske karşılık olarak kredinin sigortalanması amacıyla kullanılan değeri ifade etmektedir. Bu riskin sistemli olarak finansal parametrelere dönüştürülerek sayısal açıdan açıklanmış hâli risk primi olarak adlandırılmaktadır. Risk primini, herhangi bir ülkenin finansal açıdan vermiş olduğu güven göz önünde bulundurarak serbest piyasa belirlemektedir. Bundan dolayı ülkelerin bu risklerini ifade eden parametreler bulundurması büyük önem taşımaktadır.
RİSK PRİMİ NASIL HESAPLANIR?
Risk primi hesaplama işleminde her yüzde 1 faiz oranı 100 baz puana denk gelmektedir. Risk primi 100 olduğu zaman ise borç adına öngörülen faiz düzeyinin yüzde 1 olduğu kabul edilmektedir. Aynı zamanda dönem başında beklenen getirinin gerçekleşen getiriden farkının alınmasıyla risk primi formülü oluşturuluyor.
Ülkelerin sahip olduğu risk primi sadece ekonomik parametrelerle ilişkili değildir. Bu konuda sosyal, siyasi ve uluslararası yürütülen ilişkileri gösteren parametreler de önemli bir yer tutmaktadır. Bu parametreler ülkelerin verdiği güvenirlik ve ilerleyen zamanlarda meydana getirdiği risklerle alakalıdır. Bir ülkenin iç faktörleri ile birlikte dışsal faktörleri de ülke ekonomisini etkilemektedir. Bundan dolayı bir ülkenin risk primini ekonomik, siyasi, sosyal ve uluslararası ilişkiler olmak üzere pek çok öge oluşturmaktadır.
RİSK PRİMİ YÜKSELİRSE NE OLUR?
Risk priminin yükselmesi ülkeye yönelen yatırımların azalması anlamına gelir. Risk primi yüksek olan bir ülkeye yatırım yapmak maliyetli olur. Her 100 puan için yüzde 1 oranında bir sigorta maliyeti mevcuttur. Örneğin; 300 CDS puanına sahip ülkeye yatırım yapan bir kurumun parasını sigortalamak için bu yüzde 3 oranında maliyete girmesi gerekir. Bu maliyetin yükselmesi, uluslararası yatırımların azalmasına sebep olur. Kredi risk primi yükseltildiğinde ekonominin iyileştirilmesi için önlemlerin alınması gerekir. Söz konusu puanın yüksekliği, ülkedeki ekonominin kırılganlığının işareti olarak kabul edilir. Yukarıda belirtildiği gibi, finansal istikrar sağlandığı zaman CDS puanı doğal olarak düşer.