Sarı taşın kutsal şiiri: SAVUR
Seyidiler ve Süryaniler Otağı Savur
Şimdiye dek Mardin ve ilçeleriyle ilgili turizm ve tanıtma programlarında, Savur ilçesi hep gözardı edilmiş. Oysa, bölgenin tarih, kültür, doğa ve alternatif turizm potansiyeli bakımından en zengin yeri Savur’dur. Savur, İmam Hüseyin sülalesinin (Seyid) yaşadığı inanç ve tarih turizminin önemli merkezlerinden. Arap kökenli olan ilçe halkı, devletle ve sistemle hep iyi geçinmiştir…
Savur’ıın Arap kökenli olan ilçe ve bazı köy halkı, devletle hep iyi geçinmiş. Teröre bulaşmamış ama terörden zarar görmüş. Köylerinin çoğu boşaltılmış. Yeni yeni geri göç başlamış. Geçmişte de Şeyh Said Ayaklanmasına karıştıkları gerekçesiyle geçmişte, aralarında Osmanlı Valiliği yapan köklü bazı ailelerin cezalandırılmaları, bir yanlış bilgilendirme sonucu olduğu anlaşılınca, Atatürk tarafından bu ailelere itibarları geri verilmiş. Savur’un en köklü ailelerinden biri olan Bağdat kökenli İmam Hüseyin’in soyundan geldikleri bilinen Hacı Abdullah Bey ve oğulları (Seyid), bir tarihe tanıklık ediyorlar. Savurlu işadamı Zeynel Abidin Erdem, soy ağacım ve Savur’u yaşatmakta kararlı görünüyor. Savur Kalesi’nin çevresine bir şiirin dizeleri gibi dizilmiş tarihi Savur evleri, sivil mimarinin bir harikası olarak, usta taş ve ahşap işçiliğinin ölümsüz eserleri olarak dimdik ayakta duruyor.
İlçenin önemli gelir kaynaklarından olan akkavak ağaçları, bağları, bahçeleri ve bir deniz görünümündeki yeşil vahalarıyla eşsiz ve şirin bir ilçe Savur, ilçenin bazı turizm potansiyeli olan yerler: Savur Kalesi, Artuklu minareli Eski Cami, Kaya Evleri, Deyr Marabeyn Manastırı, Dereiçi Süryani Köyü ve Kiliseleri, Başkavak Kö-yü’nde Romani Kilisesi, Türbeler, Başkavak Köprüsü, doğal kaynak suları, pınarları, yeşil mesire yerleri ve alternatif doğa turizmine elverişli dağlar ve vadiler… Terör nedeniyle boşaltılmış ve bu günlerde, yalnızca 3 Süryani ailesinin yaşadığı Dereiçi(Killit) Köyü muhtarı ve Savur merkezde yaşayan Erdem Ailesinin candan konukseverliği, bölgede yaşayan halkların kardeşliğinin bir başka göstergesi. Bu köydeki çanları susmuş üç kilisenin avlusundaki Müslüman, Protestan ve Süryani mezarlarının yan yana olması bir başka dostluk kanıtı değil mi? Nemrut Dağı’ndan sonra dünyanın en romantik manzaralı gün batımı (sevdalılara ve şairlere esin kaynağı olan) Savur akşamlarında yaşanır. Kızıl bulutlarla lacivert güneşin, yeşil dağ yamaçlarında son tangolarına tanık olmak için, akkavak gölgesinde dinlenen şiir bahçesi Savur’u seçin….
Savur Evleri
Mardin iline bağlı bir ilçe olan Savur, özgün dokusunu günümüze kadar koruyan önemli bir tarihi yerleşim merkezidir. Savur geleneksel kent dokusu, iki tepenin çevresindeki yerleşim alanlarından oluşmaktadır. Kalesi, topografyaya göre biçimlenmiş sokakları, dini yapıları, konakları ve evleri ile geleneksel yerleşim düzeninin özgün değerlerini yansıtmaktadır. Spontane olarak, organik bir dokuda gelişen kentin ana elemanları geleneksel evlerdir. Güneydoğu Anadolu Bölgesi geleneksel mimarisinin genel özelliklerini gösteren Savur evleri; aile yapısı, ekonomik yapı, kültürel etkileşim, iklim, topografya, jeolojik yapı ve malzemenin etkisiyle biçimlenmiştir. Evlerin birçoğu, ilk sahip- lerinin torunları tarafından kullanılmaktadır. Geleneksel yaşam ve kültürel yapı devam etmektedir.
Geleneksel kent dokusu ve evleri; nüfus artışı, çarpık kentleşme, yanlış restorasyonlar, bakımsızlık ve ilgisizlikten dolayı özgün değerlerini günden güne yitirmektedir. İlçede çok sayıda geleneksel konut olmasına rağmen, çok az sayıda (12) tescilli konut vardır. Koruma Planı olmayan Savur’un, kültürel birikiminin çağdaş yöntemlerle araştırılması ve tespit edilmesi, çözülmesi gereken sorunların başında gelmektedir. Bu çalışma kapsamında, öncelikle Savur’daki tüm geleneksel konutlar tespit edilmiştir. Tespit edilen evler detaylı bir biçimde araştırılarak; Savur’un geleneksel kent dokusu, genel yerleşim özellikleri ile geleneksel evlerin mimari özellikleri; plan düzeni, plan tipleri, cephe düzeni, cephe elemanları ve yapısal sistem incelenmiştir.
Devamı yarın…