Siyaset gündemi, ittifaklar, yeni kurulan ve kurulacak partiler, CHP'deki istifalara kilitlenmişti. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın "yeni anayasa" çıkışına kadar...
"Nasıl anayasa, neden şimdi?" gibi sorular sorulurken, "1921 Anayasası" hatırlatıldı ve ardından AK Parti'li Cahit Özkan, "Bu Anayasa'nın ismi Yeniden Kuruluş Anayasası olacak" açıklaması geldi. Muhalefet, 1921 Anayasası vurgusuna değil, "yeniden kuruluş" ismine takıldı ve sert eleştiriler yöneltti.
Cahit Özkan, daha sonra sözlerini tashih ederek "yeniden diriliş"e çevirdi. Yeni Anayasa için 1921 Anayasası'na atıf yapılması muhalefetin pek ilgisini çekmedi. DEVA Partisi Genel Başkanı Ali Babacan'ın "Anayasa'nın ilk 4 maddesi zamanı geldiğinde tartışılabilir" sözüne kadar. Babacan'a en sert tepkiyi CHP'yi özünden uzaklaşmakla eleştirerek istifa eden Muharrem İnce gösterdi.
CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, "dostlar" diyerek ittifak şemsiyesi altında görmek istediği Babacan'ın açıklamasına sessiz kalmayı tercih etti.
Babacan, Anayasa'nın "değiştirilmesi dahi teklif edilemez" denilen ve devletin tanımını yapan ilk 4 maddeyli ilgili sözlerine gelen yoğun tepki üzerine geri adım attı. Karar Gazetesi'nden Mehmet Ocaktan'a konuşan Babacan, "Cumhuriyetin temel ilkeleri vazgeçilmez" diyerek durumu kurtarmaya çalıştı.
Muhalefetin "sol" ve "ulusalcı" kanadı, 1921 Anayasası'na atıf yapılmasına, orada "Devletin dini İslâmdır" denildiği için tepki gösterdi. Diğer bölümleriyle ilgili tek kelime edilmedi.
GÜÇ BİRLİĞİ SÖZLEŞMESİ
"1921 Anayasası" denilen metin, İstanbul'dan da gelen milletvekillerinin yanında, Anadolu'nun değişik yerlerinde organize olan "milli mücadele güçleri"nin temsilcilerinin yer aldığı Meclis tarafından hazırlandı ve kabul edildi.
Henüz Mustafa Kemal Atatürk, Samsun'a çıkmamışken Anadolu'nun değişik bölgelerinde işgallere ve azınlık ayaklanmalarına karşı yerel cemiyetler oluşmuştu. Bunlar, kendi bölgelerinde "bağımsız" devlet olmak üzere direniş mutabakatına varmış, bunu da yazılı bir metinle kayıt altına almıştır. Oluşturulan tüm cemiyetlerin metinlerinde de "devletin dini İslâmdır" ibaresi yer almaktadır.
Atatürk'ün Anadolu'ya ayak basmasının ardından yapılan kongrelerle bu cemiyetler, Ankara'da oluşturulan "Kuvayi Milliye"ye katılma kararı almıştır. "1. Meclis" olarak tarihe geçen ilk Millet Meclisi de böyle oluşmuştur.
Ortada henüz bir devlet yoktur, işgalden Anadolu'yu kurtarıp devlet kurma hedefi ve beyanı vardır. Devletin şeklinin Cumhuriyet olduğunun ilanına daha 2 yıl vardır.
DENGELERİ DEĞİŞTİRİR
Gelelim neden "ittifak çatlatır" iddiamıza...
AK Parti'nin 2023 seçimlerine giderken "Yeni Anayasa" söylemini sürdüreceği kesin. Özellikle 1921 Anayasası'na vurgu yapılması, iç siyasi dengeleri de değiştirecek bir çıkış.
Çünkü, "1921 Anayasası" ya da "1. Meclis" geniş bir siyasi yelpaze tarafından birçok sorunun "çözümü" olarak defalarca gündeme geldi geçmişte. Sadece siyasi yelpazenin sağ kanadında yer alanlar değil, "liberal sol" olarak da kendilerini tanımlayan seküler bir tabanı da var 1. Meclis'in. Aynı zamanda HDP cephesinde de...
AK Parti, süreci iyi yönetebilirse "yeni anayasa" 2023 seçimlerinin sonucuna da direk etki edebilir. 1921 Anayasası ile 1. Meclis fikrine karşı geniş bir çevre kalmadı Türkiye'de. CHP'nin ulusalcı kanadı, seküler bazı küçük gruplar dışında.
CHP'NİN 1921 TAVRI NE?
CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, bu tartışmaya girmemeyi yeğledi. Hatta, Babacan'ın çıkışına bile tepkisiz kalmayı tercih etti. Konu tekrar gündeme getirildiğinde ise net tavır sergilemek yerine, AK Parti ve MHP'yi kastederek "Önce kendi içlerinde anlaşsınlar" diyerek topu taca attı.
Peki, Kılıçdaroğlu'nun 1921 Anayasası konusundaki tavrı ne? Şimdi sessiz kalmayı tercih ettiğine göre, konu ciddiyete bindiğinde Kılıçdaroğlu nasıl bir tavır sergiler?
Bunu, 7 Haziran 2015 seçimleri sonrasında AK Parti ile CHP arasında yapılan "istikşafi görüşmeler"le ilgili ayrıntılardan öğreniyoruz.
AK Parti adına CHP ile yürütülen istikşafi görüşmelerde bulunan hukukçu Osman Can, Mayıs 2018'de Cumhuriyet'e verdiği röportajda açıkça anlatıyor Kılıçdaroğlu'nun tavrını. AK Parti'den istifa ettikten sonra Cumhuriyet'e konuşan Osman Can, görüşmeler sırasında Kılıçdaroğlu'nun anayasa, hukuk ve özgürlükler konusunda hayli demokratik bir çizgiye yaklaştığını gözlemlediğini belirterek "Hatta, 1921 Anayasası'nı esas alalım" dediğini vurguluyor. Kılıçdaroğlu'nun, 1921 Anayasası'nı esas alma teklifine dönemin AK Parti Genel Başkanı Ahmet Davutoğlu da şaşırmış ancak bu adımla koalisyonun kurulabileceği konusunda umutlanmış.
Kemal Bey, hükümet ortağı olarak 1921 ruhuna dönüşü taahhüt edecek kadar net bu konuda.
Özetle, 1921 Anayasası'nın esas alınmasına sadece siyasi fikir kodları "siyasal İslâmcı" olarak tarif edilenler değil, liberal seküler kesim, 1. Meclis'çi tayfa, HDP eksenli siyaset ağı yanında "Yeni CHP"nin kaptanı Kemal Kılıçdaroğlu da destek veriyor.
SP lideri Temel Karamollaoğlu ile partidaşları, "neo Osmanlıcı" olarak nitelendirilen Ahmet Davutoğlu ve Ali Babacan'ın da itirazı olmayacağına göre...
Siyaseti şekillendirecek şifre kesinleşmiştir: 1921 ruhu.
