Zonguldak iline bağlı olan Çaycuma; 19. yüzyılda Kastamonu Vilayeti Çarşamba (Devrek) kazasına, 1873’te Bartın’a, 1902’de Çarşamba Nahiyesi olarak Zonguldak’a bağlandığı salnamelerden ve yazılı kaynaklardan anlaşılmaktadır. Osmanlı döneminde önemli bir yerleşim yeri olmayan Çaycuma, Cumhuriyet döneminde de bu durumunu sürdürmüştür. Çay Cami ismi ile tanınan bu yerleşim Devrek’e bağlı bir bucak merkezi iken 1944 yılında ismi Çaycuma olarak değiştirilerek ilçe konumuna getirilmiştir.

Zonguldak il merkezinin doğusunda kalmaktadır. Kuzeyinde Karadeniz, doğusunda Bartın, güneyinde Devrek yer alır. Merkez nüfusu 28 bin ve yüzölçümü 490 km2’dir. Çaycuma, Filyos Çayı ve bu çayın oluşturduğu vadi üzerine kuruludur. Dağlık ve engebeli bir arazi yapısına sahiptir. En büyük yükseltisi; Balat Dağı’dır.

İlçede temel ekonomik etkinlik tarımdır. Genelde tarım alanlarının sınırlı olduğu Zonguldak ilinde, Filyos Çayı boyundaki verimli ovalar bitkisel üretim bakımından önem taşır. Bu kesimde mısır, sebze ve meyve üretilir. Hayvancılık, özellikle manda yetiştiriciliği de ilçede yapılan tarımsal etkinliklerdendir. Karadeniz kıyısındaki Hisarönü’nde balıkçılık gelişmiştir. Avlanan balıklar büyük ölçüde İstanbul’a gönderilir.

İlçe merkezi Çaycuma kenti, Karadeniz kıyısından 25 Km. kadar içeride, Çaycuma Düzü’nün batı kenarında yer alır. Kent, çevresindeki yoğun kırsal nüfusa hizmet veren bir pazar niteliğindedir. En önemli sanayi kuruluşu 1970’te açılan ve Türkiye’nin üçüncü büyük kâğıt fabrikası olan SEKA Çaycuma Kağıt Fabrikası’dır (Bu fabrika kapanmıştır). Fabrikanın üretimi Bartın Limanı’ndan yollanır. Kentte ayrıca yağ imalathaneleri ile un, bisküvi, şekerleme gibi gıda maddeleri üreten imalathaneler, kereste, bıçkı, hızar atölyeleri ve maden işçileri için özel ayakkabılar üreten küçük iş yerleri vardır.

Bir varsayıma göre; Çaycuma adı “çay” ve “cuma” sözcüklerinden türemiştir. Cuma günleri Filyos Çayı kenarında pazarın kurulmasıyla pazara gelen halkın zamanla “çaya, cumaya gidiyorum” biçimindeki söyleyişi bir süre sonra “Çaycuma” olarak kullanılmaya başlanmıştır.

Bir başka varsayıma göre; Filyos Çayı (Irmağı) kıyısına, Yakademirciler köylüleri ile Velioğlu köylüleri ortaklaşa bir cami yaptırmışlardır. Her hafta cuma günü hem pazar kuruluyor, hem cıvar köylerden gelen yurttaşlar bu camide cuma namazı kılıyorlardı. Filyos Çayı ve bu caminin adından hareketle “çay” ve “cami” sözcükleri zamanla kaynaşmış, önceleri “Çaycami” olan söyleyiş biçimi daha sonra “Çaycuma”ya dönüşmüş ve o günlerden bu yana yerleşim yerinin adı “Çaycuma” olarak söylene gelmiştir.

Batı Karadeniz Bölgesi’nde, Zonguldak iline bağlı Çaycuma ilçesi; 28 bin merkez nüfusu, 5 beldesi ve 83 köyü ile birlikte, toplam 93 bin nüfusu ile dikkat çeken, şirin ve bereketli bir tarım kentidir. Çaycuma, Anadolu coğrafyasında, içinden nehir alan şehirlerden biridir… Çaycuma, Zonguldak kömür havzasındaki ilçelerden farklı olarak; bir maden şehri değil, bir madenci şehridir… Bölge halkının sanki kaderi gibi her evde, mutlaka bir madenci şehidi bulunmaktadır… Ya da, her aileden mutlaka, Avrupa ülkelerinde çalışan birileri bulunmaktadır.

Devamı yarın…