1986 yılında rahmetli Turgut Özal’ın Başbakanlığı döneminde kurulan DEİK, Türk özel sektörünün, dış ticaret, uluslararası yatırımlar, müteahhitlik ve lojistik başta olmak üzere, dış ekonomik ilişkilerini yürütme, yurt içinde ve yurt dışında yatırım imkânlarını araştırma; Türkiye’nin ihracatını arttırmaya katkı sağlamak amacıyla iş geliştirme çalışmalarını koordine etmek için kurulmuş.

11 Eylül 2014 yılında çıkarılan 6552 sayılı kanunla yeni bir yapıya kavuşan DEİK, Türk Özel sektörünün dış ekonomik ilişkilerini yürütme görevini tamamıyla üstlenmiş durumda. DEİK, üyeleri, iş konseyleri Türkiye’nin önde gelen girişimcileri, iş dünyasının temsilcilerinin oluşturduğu gönüllük esasına göre hareket eden bir iş diplomasi örgütü olarak faaliyetlerini sürdürüyor. 
Bu bağlamda; 138 ülkede iş konseyleri, özel amaçlı iş konseyleri ve Sektörel anlamda iş konseyleri ile uluslararası ticarete ve ihracata katkı sağlıyor. DEİK, İhracatın, ithalatın üzerine çıkması, ülkeye giren ithal ürünlerinde kaliteli ve güvenilir olması misyonuyla Türk iş dünyasına hizmet ediyor. Bundan dolayıdır ki rahmetli Turgut Özal döneminde başlatılan ve günümüzde devam eden bu yapının, Türkiye ekonomisinin büyümesi ve güçlenmesi için çok önemli bir misyona sahip olduğunu düşünüyorum. Nitekim yazımın başlığı olarak seçtiğim cümleyi Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın Recep Tayyip Erdoğan katıldığı son DEİK Olağan Mali Genel Kurulunda söylemişti. “DEİK, Türk İş Dünyasının Lokomotif Kuruluşudur.”

DEİK faaliyetlerini, iş konseyi toplantılarını vakit buldukça takip etmeye özen gösteriyorum. Bu bağlamda; Geçtiğimiz hafta İstanbul’da gerçekleştirilen Gagavuz yeri yatırım forumuna katıldım. Moldova’ya bağlı özerk bölge statüsünde olan Gagavuz yeri yatırım forumunda bölgenin Dış Ekonomik İlişkiler Başkan Danışmanı olan Dmitry Kroitor’un yapmış olduğu sunumu ilgiyle izledim. Dmitry beyin, biz aynı milletin insanlarıyız, aynı dili konuşuyoruz, buyurun bölgemize gelin, arazimiz geniş, toprağımız verimli. Fabrika kurun, ticari işlerinizi buraya taşıyın kapımız sizlere sonuna kadar açık söylemi çok hoşuma gitti. Türkiye’den büyük holdinglerin temsilcileri, küçük ölçekli KOBİ temsilcileri ve girişimcilerin katılım gösterdiği toplantı da bende söz alarak Kırım Türk’ü olan İsmail Gaspıralı’nın çok değerli bulduğum  “Dilde, Fikirde, İşte Türk Birliği“ sözünü hatırlatarak fikirlerimi beyan ettim. 
Moldova’da Helal Belgesi…

Toplantıda yaptığım konuşmada; Moldova’nın başkenti Kişinev’de faaliyet gösteren MP KSS S.R.L isimli şekerleme üretimi yapan gıda firmasına TS OIC/SMIIC 1 Helal Gıda Genel Kılavuzu Standardı" kapsamında Helal Uygunluk Belgesi verildiğini söyledim.
Türk Standardları Enstitüsü kuruluşu olan ICAS ( INTERNATIONAL CONFORMITY ASSESSMENT SERVICE INC.) yani Uluslararası Uygunluk Değerlendirme Servisi A.Ş ile Gagavuzya menşeili Moldova firması ITT’nin ortaklığında kurulan “INTERTEHTEST” şirketi tarafından Şekerleme ürünleri alanında faaliyet gösteren MP KSS S.R.L isimli firmanın 14 farklı ürününe Helal Uygunluk Belgesi verildiğini, bu vesileyle firmanın İslam ülkelerine Helal Belgeli ürünlerini ihraç edebileceği bilgisini verdim.
Moldova’da verilen bu belge törenine Türkiye’den Türk Standardları Enstitüsü Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Adem Şahin, ICAS Genel Müdürü Hakan Ergin, SMIIC Genel Sekreteri ( İslam Ülkeleri Standartlar Metroloji Enstitüsü ) İhsan Övüt, Türkiye Cumhuriyeti Kişinev Büyükelçisi Gürol Sökmensüer, Moldova Ekonomi ve Altyapı Bakanı Chiril Gaburıcı katılım gösterdi. Programı Moldova basını da ilgiyle takip etti. Program sonrasında Moldova’nın Ülker’i olarak kabul edilen ve ülkenin en büyük gıda firması “NEFİS”’in Helal Uygunluk Belgesi almak için talepte bulunduğu belirtildi. Konuyla ilgili haberi http://www.icasservice.com/tr/haberler/yurt-disinda-ilk-helal-belgemizi-verdik-147 linkinden takip edebilirsiniz.

Ayrıca ICAS-ITT ortaklığındaki “ INTERTEHTEST “ firmasının diğer faaliyetleri hakkında toplantıya katılanları bilgilendirdim. 1996 yılında Moldova Hükümeti Ekonomi ve Altyapı Bakanlığı kararı ile bir kamu teşebbüsü olarak kurulan “ Endüstriyel Güvenlik ve Belgelendirme Teknik Merkezinin “( CTSIC) Mart 2018’de özelleştirme kapsamında INTERTEHTEST bünyesine katıldığını. Bu bağlamda; Firmanın, Endüstriyel Güvenlik Gözetim Bölümü, Belgelendirme Bölümü, Laboratuvar Bölümü ve Personel Belgelendirme Bölümünde hizmet verdiği bilgisini katılımcılarla paylaştım.

Çok verimli geçen toplantıda; soydaşlarımızın yaşadığı Gagavuzya özerk bölgesinde Lojistikten, Bilişim teknolojilerine, Eğitimden, Gıda sektörüne, Deri ve Tekstil Sanayinden, Makine ve Metal işleme sektörüne, Mobilya üretiminden, Turizme birçok alanda iş yapma potansiyeli olduğunu öğrendim. Moldova ve Gagavuzya özerk bölgesi buğday üretimi ağırlıklı tarım ve hayvancılık üzerine geçimini sağlıyor. Gagavuzya’da narenciye dışında her türlü tarım ürünü üretiliyor. 16.000 ton elma,3.500 ton şeftali, 3.000 ton kayısı üretiliyor ancak gıda işleme fabrikaları olmadığından meyveler ticarileşemiyor. Bu bağlamda; Başkan danışmanı Dmitry bey Türk yatırımcılara seslenerek; Gelin burada gıda işleme fabrikası kurun, hem Moldova Devleti hem de Gagavuzya Özerk bölgesi yönetimi hibe programı kapsamında destekler sağlıyor, önemli yatırım teşvikleri veriyor dedi. 

2016 yılında Gagavuzya yatırım kanunu Moldova Devleti tarafından kabul edilmiş. Yatırım yapacaklara bina, cihaz v.s masrafları karşılığında 250 euro destek sağlanıyor. Çalıştıracağı personelin 3 aylık eğitim masraflarının %50’sini devlet karşılıyor. Moldova Devletinin dış yatırımcıya sunduğu tüm teşvikler Gagavuzya Özerk bölgesi içinde geçerli. Gagavuzyanın 3 tane serbest ticaret bölgesi bulunuyor. Yatırım yapacak firmanın altyapı, gaz, su, elektrik v.s masrafları Gagavuzya özerk bölgesi yönetimi tarafından karşılanıyor. Ayrıca her firmaya özel bir kanun bile dizayn edebileceklerini söylüyorlar.100 kişiyi aşan istihdam durumunda her bir kişi için Moldova Devleti 2.000, Gagavuzya Özerk yönetimi 1.000 euro veriyor.  

Toplantıya katılan Türkiye’den büyük bir Holding’in temsilcisi Rüzgar enerji santrali üzerine Gagavuzya bölgesine yatırım yapmak istediklerini söyleyince, Dmitry bey hemen gelin hiç zaman kaybetmeyin hatta mümkünse yarın gelin sizi bekliyoruz diyerek memnuniyetini belirtti.

Toplantıda benim ilgimi çeken önemli bir konuda Bilişim teknolojileri üzerine bir IT parkı oluşturmaları. IT parkına kayıtlı 300’ü aşkın firma olduğu söylendi. Avrupa’da en iyi imkânlara sahip bu IT parkında faaliyet gösteriyorsanız devlete sadece %7 gelir vergisi ödüyorsunuz. Bilişim Teknolojileri üzerine yatırım yapmayı düşünen Türk iş adamları için önemli bir bilgi diye düşüyorum.

Son olarak; Moldova ve Gagavuzya özerk bölgesinin en önemli ihraç ürünü şaraptan bahsetmek istiyorum. Dünya’nın en kaliteli şarabını ürettiklerini iddia ediyorlar. Fransa’yı dünyanın en kaliteli şarap üreticisi kabul ederler, bunlar iddialı bir şekilde biz onlardan da iyiyiz diyorlar. Bizim lobimiz onlar kadar yok hadi onları birinci kabul edelim o zaman biz ikinci sırada yer alırız diyorlar. Şarap üretimi ülkede o kadar önemli ki turizm sektörüne önemli katkı sağlıyor. 

Her yıl ekim ayında şarap festivali düzenleniyor. 40.000’i aşkın kişi sırf bu meşhur şarapların tadına bakmak için bu festivale iştirak ediyormuş. Moldova devleti ve Gagavuzya bölgesi şarap üretimini turizm ile birleştirerek önemli bir ekonomik gelir elde ediyor. Konuya ilgi duyanlara hem turizm hem de ticari açıdan bilgi vermiş olalım.