Atatürk; ulus egemenliğine dayalı, kayıtsız-şartsız bağımsız bir Türk Devleti kurmak görüşü ve kararındaydı. Bu kararını da 19 Mayıs günü Samsun’a ayak bastığında uygulamaya sokmuştu.
“Nutuk”da bu kararından bahseden Atatürk, dayandığı kuvvetli muhakeme ve mantığı şöyle anlatmıştı:
“...Esas (temel), Türk milletinin onurlu ve şerefli bir millet olarak yaşamasıdır... Bu ise, ancak tam bağımsızlığa sahip olmakla elde edilir... Ne kadar zengin ve refahlı olursa olsun bağımsızlıktan yoksun bir millet, medeni insanlık karşısında uşak olmak mevkiinden daha yüksek bir davranışa lâyık olamaz...”
Atatürk verdiği bu kararı iki kelimeyle özetlemişti:
“Ya bağımsızlık, ya ölüm...”
AMASYA TAMİMİ
Mustafa Kemal Paşa, uyanmaya başlayan millî bilinçten de güç alarak tam bir ulusal kurtuluş mücadelesi başlatmak çalışmalarına girişti. İşte 21/22 Haziran 1919 Amasya genelgesi, İstiklal Savaşına bir başlangıç ve milli egemenlik yolunda atılmış ilk adımdı.
Genelge’de vatanın bütünlüğünün, milletin istiklalinin tehlikede olduğu, Hükümet’in, yetkilerini kullanamadığı, Milletin istiklalini, yine milletin azim ve kararının kurtaracağı, problemin çözümü için, her türlü etki ve denetimden uzak bir milli heyetin kurulması gerektiği, Anadolu'nun en emin yeri olan Sivas'ta milli bir kongrenin toplanmasının kararlaştırıldığı ve her ilden milletin güvenini kazanmış üç delegenin hemen yola çıkarılması gerektiği belirtiliyordu.
ASKERİ BİRLİKLERLE İLİŞKİSİNİ KESMEDİ
Mustafa Kemal, Samsun'a gelince, yalnız kendi müfettişliğine bağlı kolordularla değil, diğer ordu birlikleriyle de ilişki kurdu. Hepsini, milli hakların savunulması, ulusal bağımsızlığın elde edilmesi için direnmeğe çağırdı. Ayrıca İstanbul'da bulunan bazı kimselere birer mektup yazarak, milli birliğin kurulması zorunluluğundan söz etti. Bu mektupların birinde: Artık İstanbul Anadolu'ya hakim değil, tabi olmak mecburiyetindedir demişti.
VATAN BİR BÜTÜNDÜR
İstanbul Hükümetinin içinde bulunduğu gaflet, Anadolu'daki kurtuluş hareketinin anlam ve genişliğini anlamasına engeldi.
Damat Ferit Paşa Milli Kurtuluş teşkilatını yıkmak için Mustafa Kemal'i ortadan kaldırmağa karar verdi. 18 Haziran 1919'da İçişleri Bakanı Ali Kemal, valilere çektiği telgrafta Mustafa Kemal'in işten çıkarıldığını, emirlerinin dinlenilmemesini bildirmişti. Fakat bundan bir sonuç çıkmadı.
MUSTAFA KEMAL’İN GÖREVİNE SON VERİLİŞİ
Mustafa Kemal Erzurum Kongresiyle meşgulken, O'nun bu hareketlerinden endişelenen Saray ve İstanbul Hükümeti, İngilizlerin kışkırtmasıyla kendisini geri çağırdı. Mustafa Kemal gelemeyeceğini kesin olarak bildirince, 8/9 Temmuz gecesi resmi memuriyetine son verildi. Aynı gece, O da Padişaha ve Harbiye Nazırına birer telgraf çekerek "memur olduğu göreviyle birlikte pek çok sevdiği kutsal askerlik görevinden de istifa" ettiğini yazdı.
ERZURUM KONGRESİNİN AÇILIŞI:
Bu sırada Üçüncü Ordu Komutanı Kazım Karabekir Paşa’nın tutumu, kurtuluş yolunun en onurlu sayfalarından biriydi.
Erzurum Kongresi, 23 Temmuz 1919'da, bir okulun salonunda ilk toplantısını yaptı. On dört gün sürdü. Kongre, başkanlığa oy birliği ile Mustafa Kemal'i seçti. Mustafa Kemal, bir konuşmasında, ulusun içine düştüğü tehlikeyi belirtti. Verilen haksız yargıların er geç iflas edeceğini söyledi. Bunun için de “milli iradeye” dayanan bir hükümetin kurulmasını ilk hedef olarak gösterdi.
Kongre, alınan kararları gerçekleştirmek göreviyle bir Temsil Heyeti seçerek dağıldı. Başkanlığına Mustafa Kemal seçildi.
Erzurum kongresinde, bir yandan, vatanın ayrılmaz bir parçası olan, Doğu illeri halkının, düşmanla mücadele için, elbirliği ile çalışması kararlaştırılmış, bir yandan da milli bir istek olarak, İstanbul'daki Meclis-i Mebusan'ın toplanıp gereken önlemleri almasının gerektiği vurgulanmıştı.
Erzurum'da başlayan yerel kongre akımı, Batıda Yunan tehdidi altında bunalan Marmara ve Ege bölgelerinde devam etti. 26 Temmuz 1919'da Balıkesir'de, 6 Ağustosta Nazilli'de, 16 Ağustosta Alaşehir'de kongreler toplandı. Bu kongreler sonucunda "Kuvayi Milliye" adı altında vatansever milis güçleri kuruldu. YARIN: SİVAS UMUTSUZLUKLAR İÇİNDE UMUT KAPISI
