Karşımdaki bayanlara sıkça yönelttiğim seslenişlerden biri “bacım”dır. Öz olarak beş kız kardeşim yani bacım var. Elbette herkesin kardeşi değerlidir. Ama benimkilerin değerini, sevgisini anlatmak için, onlara yaşama sebeplerim diyebilirim. Beş öz bacımın dışında manevi bacılarım vardır ki, onların hepsini özlemleri içinde olduğum bacılarıma eş koymuşumdur.

Gelelim erkeklere; onlara karşı en sık seslendiğim kelime “Gardaş”tır. Eğer birine “gardaş” diye sesleniyorsam, biliniz ki bu sevgimin içtenliğinin anlatımıdır. Yüreğimle onu sarıp sarmaladığım içindir.

Erzurumlunun “Dadaş”ı, Elazığlının “Gakkoşu”  İzmir’in “Efe”si neyse Sivaslının da “Gardaş”ı odur.

4 Eylül Sivas’ın değil, Türkiye Cumhuriyet’ine giden yolun en önemli durağıdır. Yüce Atatürk “Cumhuriyet’in temelini burada attık,” dedi.  Orası, 4 Eylül 1919’da başlayan Sivas Kongresi’dir.  

Sivas’ta 4 Eylül’ün yüzüncü yıl etkinlikleri yılbaşından bu yana çizilen bir program çerçevesi içinde yapılıyor. Her ilçede konunun önem ve anlamına ne kadar uygun olup olmadığına ilişkin yorum yapamayacağım etkinlikler oldu.

Yıllarca 4 Eylül Sivas Kongresi’ni konferanslarla, makalelerle, yazı dizileriyle anlatmış, yazmış biri olarak benim de söyleyecek bir çift sözüm olur muydu? O imkan bulunamadı. Ehem ve mühim içinde olmamak ya da İngilizce anlatımıyla “nothing to” içinde kimlik bulmak denilebilir mi bilmiyorum.

4 Eylül 1919’un 100. Yılına bir adım kala, Sivas’ın plaka numarası “58”ten esinlenerek sekizinci ayın yani ağustosun 5’inci günü “Gardaş-lık Festivali” düzenledi ve konuklarına ev sahipliği yaptı.  Amaç, yüz binlerce Sivaslıyı bir araya getirmekti.  Sivas’ta yüzbinleri bir araya getirmek elbette mümkün olamazdı ama, Sivas dışında olanların manevi katılım ve destekleri ile yüzbinlere ulaşılıp “gardaş-lık” ruhunun yaşadığı, hemşerilik aidiyetinin güzelliğinin yaşatıldığı kuşkusuz.

Sivas dışındaki Sivaslılar gibi ben de takip ettim. İki gün sürdü. 1058 kişinin Sivas Halayı çekmesi, muhteşem bir paylaşımının zirve güzelliğiydi. İki gün boyunca söyleşilerin, konserlerin olduğunu okudum, sosyal paylaşımlardan gördüm.  

Bir başka güzellik, Sivas'ın geçmişinde 100 yıl boyunca anlam bulmuş, Sivas'a hizmet etmiş, Muzaffer Sarısözen, Nuri Demirağ, Aşık Veysel ve Aşık Ruhsati gibi değerlerin çocuklarının torunlarının onure edilmesiydi. Aşık Veysel ve Ruhsati için kitaplar ve tiyatrolar yazmış biri olarak ben de kimse belli etmeden kendi kendimi onöre ettim.

Gardaş-lık Festvali’nin beni mutlu eden bir başka etkinliği, sevdiğim ve layık olduklarına tanıklık edeceğim bir çok kişiye “Sivas’ı Unutmayan Gardaş” ödülü verilmesi oldu.

Yazımın başından beri “gardaş” kelimesnin yanına “-lık” ekini ayrı yazıyorum. “-lık” nedir.?

Dr. Ahmet Kayasandık’ın Türk Dili’ndeki yazısına göz attım. -lık, -lik, -luk, -lük eklerinin neler yaptığını aktarayım:
a) Yer isimleri yapar: orman-lık, saman-lık, taş-lık, zeytin-lik, kum-luk, odun-luk, çöp-lük, kömür-lük dut-luk.

 b) Sıfatlar yapar: ay-lık (ücret), baklava-lık (un), bayram-lık (elbise), dolma-lık (biber), gömlek-lik (kumaş), hediye-lik
c) Alet, araç, gereç isimleri yapar: baş-lık, kulak-lık, sabah-lık, diz-lik, gece-lik, sebze-lik, buz-luk, tuz-luk, yağmur-luk,.

ç) Meslek ve meslek aşaması gösteren adlar yapar:
avukat-lık, işçi-lik, demirci-lik, asistan-lık, doçent-lik.
d) Rütbe ve makam isimleri yapar: bakan-lık, başkan-lık, kaymakam-lık, vali-lik.

e) Soyut isimler ve durum isimleri yapar: aç-lık, arkadaş-lık, ayrı-lık, çocuk-luk, delikanlı-lık, erkek-lik, genç-lik, , kadın-lık, kardeş-lik, koca-lık, temiz-lik, yolcu-luk,

f) Sayı isimlerinden sonra o sayının toplu olarak bulunduğunu bildiren isimler yapar: altı-lık, beş-lik, bin-lik.

g) Renk isimlerine getirilince, o rengin yaygın olarak bulunduğunu bildiren isimler yapar: beyaz-lık, kara-lık, kırmızı-lık, mor-luk.

ğ) Bağlılık ve özellik anlamı katan adlar yapar:
akılcı-lık, devrimci-lik, gerici-lik, milliyetçi-lik, Atatürkçü-lük
h) Aç-lık tok-luk, az-lık çok-luk, bağ-lık bahçe-lik, gül-lük gülistan-lık örneklerindeki gibi ikilemeler yapar.
ı) Getirildiği isme, çokluk veya topluluk anlamı katar:
ağaç-lık, çalı-lık, çam-lık, vişne-lik.

i) Kelimelerde üveylik anlamı katar. Ana-lık, evlat-lık, oğul-luk gibi.

İnanıyorum ki,  4 Eylül’ün 100. Yılı için düzenlenen “Gardaş-lık Festivali adındaki “-lık” soyut adı, durum adı yapan ek olarak düşünülmüş. Üvey gardaş,  anlamına gelsin diye değil. Sanırım siz de öyle düşünüyorsunuz.