Amasya Genelgesi üzerine yurdun her tarafından seçilen delegeler Sivas'a gelmeğe başlamıştı. Mustafa Kemal 2 Eylül 1919 günü Sivas'a geldi. Sivas halkı Mustafa Kemal'i şehrin dışında parlak ve candan sevinç gösterileri ile karşıladı. 4 Eylül 1919'da ise, millî egemenlik ilkesine dayalı yeni Türk Devleti'nin kuruluşuna temel olan Sivas Kongresi, o zamanlar "Mekteb-i Sultanî" olarak kullanılan bir binanın salonunda, 38 delegenin iştiraki ile toplandı. Sonradan bu sayı 41'e ulaştı.
Bu delegeler şunlardı:
Mustafa Kemal (Atatürk), Hüseyin Rauf (Orbay)- Sivas, Bekir Sami (Kunduh)-Sivas, Fevzi (Baysoy)- Ezincan, Raif (Dinç)- Erzincan, Refet (bele)-Canik Samsun, Kara Vasıf -Antep, İsmail Hami (Danişment) -İstanbul, İsmail Fazıl (Cebesoy) -İstanbul, Hikmet (Boran) - İstanbul, Ahmet Nuri- Bursa, Osman Nuri (Özpay)- Bursa, Hüseyin (Bayraktar)- Eskişehir, Hüsrev Sami (Kızıldoğan)- Eskişehir, Halil İbrahim (Sipahi)- Eskişihir, Mehmet Şükrü (Koçzâde)- A. Karahisar, Salih Sıtkı (Kesrioğlu)- A. Karahisar, Bekir (Gümüşioğlu)- A. Karahirar, Abdurrahman Dursun (Yalvaç)- Çorum, Mehmet Tevfik (Ergun)- Çorum, İbrahim Süreyya (Yiğit)- Alaşehir, Macit (Suner)- Alaşehir, Mehmet Şükrü (Dalamanlı)- Denizli, Yusuf (Başağazâde)- Denizli, Necip Ali (Küçüka)- Denizli, Hakkı Behiç (Bayiç)- Denizli, Sami Zeki- Kastamonu, Nuri (Tatlızâde)- Kastamonu, Halit Nami (Mengi) Bor Niğde, Mustafa Soylu (Niğde), Yusuf Banri (Tatlıoğlu)- Yozgat, Osman Remzi (Öğüt)- Nevşehir, Mazhar Müfit (Kansu) - Hakkari, Hasan Bey, Süleyman (Bosnalı Bosnaklı)- Samsun Canik, Nuh Naci (Yazgan)- Kayseri, Ahmet Hilmi (Kalaç)- Kayseri, Ömer Mümtaz (İmamzâde) -Kayseri, İhsan Hamit (Tigrel)- Diyarbakır, Necati (Kurtuluş)- Bursa, Asaf (Doras)- Bursa.
Sivas Kongresi sekiz gün sürdü. Daha kongre açılmadan, bazı kimseler Mustafa Kemal'in başkan olmasını istemiyorlardı. Bu düşüncelerini O'na da açıklamışlardı. Fakat ilk günü Mustafa Kemal başkanlık makamına çıktı ve coşkulu bir konuşmayla
kongreyi açtı. Birçok kimsenin muhalefetine karşın başkan seçildi.
Kongre, çetin koşullar içinde toplanmıştı. İşgal kuvvetleri ve İstanbul hükûmeti kongrenin toplanmasına engel olmak için birlikte çalışıyorlardı. İşte birkaç örnek:
ALİ GALİP'LE SİVAS'I BASMAK
İstanbul Hükûmeti, Kongreyi dağıtmak için harekete geçmişti. Harput Valiliğine atanan Ali Galip'e, Sivas'ı basması, kongreyi dağıtması emrini verdi. Ali Galip Malatya'da kuvvet toplayarak baskına hazırlandı. Fakat durumdan haberdar olan Mustafa Kemal tedbir alarak Ali Galip'i İstanbul'a kaçmak zorunda bıraktı.
Sivas Kongresi sona erince Mustafa Kemal, Damat Ferit Hükûmetine, halkın duyduğu nefreti bildirerek; milli emellere hizmet eden bir hükûmetin kurulmasını istedi. Kabul edilmeyince, Sadrazama telgraf çekerek meşru bir hükûmet iş başına geçinceye kadar merkezle ilişkisini kestiğini bildirdi.
Ferit Paşa Kabinesi düştü, yerine Ali Rıza Kabinesi geçti. Bu sırada, Sivas'a gelen Amerika Heyeti'nin Başkanı Harbird (Harbörd) Mustafa Kemal'e, başarı kazanamadığı takdirde ne yapacağını sormuş ve şu cevabı almıştı:
"Bir millet mevcudiyet ve istiklâlini temin için teşebbüsat ve fedakarlığı yaptıktan sonra muvaffak olur. Ya muvaffak olmazsa demek, o milletin ölmüş olduğuna hükmetmek demektir. Binaenaleyh millet, hayatta oldukça ve fedakarlıkta devam eyledikçe başarısızlık bahis mevzuu olamaz."
