Karagöz oyunlarının başrol oyuncusu Karagöz'dü. Okuyup yazması olmayan yalın bir bir halk adamıdı. Hacivat'ın kullandığı ağır ağdalı dili anlamaz, bu dille, çeşitli yanlış anlamalar ve nükteler kullanarak dalga geçer. Gerekli gereksiz mahallede karşılaştığı her işe burnunu sokar, sokakta olmadığı zaman da evinin penceresinden bakarak veya içeriden seslenerek her işe karışır. Dobra dobra konuşur bu nedenle zaman zaman zor durumlarda kalır. Çoğu zaman hiçbir işte dikiş tutturamaz. Bu nedenle her kılığa girip çıkar.
HACİVAT:
Hacivat, günümüzün entelinin karşılığıdır. Çoğunlukla düzenin adamıdır. Kişisel çıkarları ön plandadır, nabza göre şerbet verir. Okumuşluğundan dolayı yabancı sözcüklerle konuşmayı sever. Bilgisini gösteren terimlerle dolu tekerlemeler söyler, ezberden şiir okur, aristokrat bir havaya bürünür. Perdeye gelen hemen herkesi tanır, onların işlerine aracılık eder. Alın teriyle çalışıp kazanmaktan çok, başkalarının sırtından geçinir.
ÇELEBİ:
Genellikle bir metrese veya iyi aile kızına aşkıyla gündeme gelir. Adı gibi çelebi biridir. Kusursuz bir Türkçe ile konuşur. Kimi zaman bir mirasyedi, kimi zaman zengin, zevkine düşkün, çıtkırıldımdır. Bastonu, cilalı ayakkabıları, hakim yaka, uzun etekli ceketiyle Avrupalı bir giyimi vardır.
ZENNE:
Karagöz oyunundaki bütün kadınlar, zennedir. Çoğunlukla kavgacı ve her zaman dedikoduya hazırdır. Her oyunda bir skandalın patlak vermesine zemin hazırlarlar. Bunların arasında Salkım İnci, Şallı Natır, Nuridil, Dimyat Pirinci, Şekernaz, Yedi dağın çiçeği, Hasırasıçtının kızı Rabiş, Cemalifer, Hürmüz Hanım, Dürdane Hanım, Şetaret (Arap halayık), Dilber, Nâzikter gibi tipleri sayabiliriz.
BEBERUHİ:
“R” harflerini söyleyemez. Yaşı büyük, aklı küçük bir tiptir. Çoğu zaman cüce veya kambur olması nedeniyle “Altıkarış Beberuhi” lakabıyla anılır. Yerinde duramayan, caka satmaktan da geri kalmayan biridir.
TUZSUZ DELİ BEKİR:
Olaylar çıkılmaz bir hal alınca, gelir kaba kuvvetiyle sorunu çözen, bir elinde içki şişesi,bir elinde tabanca ya da kama var olan mahallenin kabadayısıdır.
HİMMET:
Sırtında baltasıyla gezen ve Kastamonu'lu Himmet olarak tanınan kaba saba bir tiptir.
TİRYAKİ:
Hayatı afyon yutup uyumakla geçen bir tiptir. Her zaman ciddi olmaya çalışsa da ciddiyetten uzaktır. Pireyi deve yapar. Konuşmanın ortasında uyuya kalma alışkanlığı vardır.
MATİZ:
Sarhoş anlamına gelse de Karagöz oyunlarındaki zeybek, efe, sarhoş, külhanbeyi tiplerinin hepsi aynıdır. Bunlar arasında, Bekri Mustafa, Bekri Veli, Sakallı Deli, Hımhım Ali, Hovarda Çakır, Kırmızı Suratlı Bakır, Burunsuz Mehmet, Çopur Hasan ve Cingöz Mustafa’yı sayabiliriz.
LAZ:
Adı Hayrettin Ağa’dır. Sustuğu zaman heykel gibi durur. Konuştuğu zaman makine gibi konuşur. Karşısındakini dinlemez.bir kayıkçı veya esnaftır.
ACEM :
Acem denmesine rağmen aslında Türk'tür. Keten helvacılığı yapar. Abartıcı, bir kişiliğe sahiptir. Karagöz'ün karşısında yüksekten atar. Karagöz ise bu sözleri kaba nüktelerle karşılar.
ARNAVUT :
Bahcevanlık, bekçilik gibi işler yapar. Adı Bayram Ağa’dır. Konuşmalarında daima son heceden bir evvelki heceye ve "R" harfine kuvvetli olarak basar.
Karagöz oyunlarında bunların dışında Bolulu Aşçı, İmam, Kayserili, Rumelili, Arap, Zenci, Doktor, Külhancı, Ayvaz, Kilci, Frenk, Hokkabaz, Denyo, Çengi, Köçek, Soytarı gibi tipler de bulunmaktadır.
Karagöz oyununda trajik-komik sahnelerin büyük bir çoğunluğu çeşitli karakterlerin varlığı ile gerçekleşir. Bu karakterler mahallenin insanlarıdır. Oyunda sıra ile perdeye gelirler. Karakterlerin bir bölümü Anadolu’nun çeşitli yörelerinden İstanbul’a para kazanmak için gelen ve belli bir işi olan kişilerdir. Genellikle yöresel giysiler içinde kendi lehçeleri ile konuştukları için, onların bu farklılıkları “komik unsuru” yaratır.
Oyunların geneksel olara belli akışı vardır ki, bunu a) Mukaddime (Ön oyun), b) Muhavere, c) Fasıl, d) Bitiş olarak adlandıracağımız dört bölümde ele almak mümkündür.
Sevgili okuyucular, kabak tadı vermemek için Karagöz konusuna ara vereceğim. On beş yirmi gün sonra oyunların bölüm ayrıntılarını ve teknik olarak nasıl oynatılırdı sorularının yanıtını yazacağım.
