Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 4708 Sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun Kapsamında Denetimi Yürütülen Yapılara Ait Taze Betondan Numune Alınması, Deneylerinin Yapılması, Raporlanması Süreçlerinin İzlenmesi ve Denetlenmesine Dair Tebliğ'de değişiklik yaptı. 14 Kasım’da yürürlüğe giren değişiklikle, tüm mikserlerde santralden çıkmadan önce içindeki betonun özelliklerinin yer aldığı karekodlu irsaliye ve etiket yapıştırılacak. Mikser şantiyeye geldiğinde laboratuvar görevlisi karekodu okutup Elektronik Beton İzleme Sistemine (EBİS) kaydedecek. Bu sayede mevzuata uygun gerçek numuneler alınıp laboratuvarlara gönderilecek. Bu sistemle betonun inşaat sahasına gelişi, numune alınması, alınan numunelerin inşaat mahalinde saklanması ve laboratuvar koşullarında deneyinin yapılmasıyla sonuçların bakanlığa aktarılması süreçleri çiple izleniyor. Tüm bu süreçler EBİS kontrol merkezi tarafından kontrol ediliyor. Türkiye'nin herhangi bir yerinde kırım süreci başladığında EBİS izlemeye geçerek kırım süreçlerini kontrol ediyor.
'Kayıp-kaçağı sıfırladık'
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Yapı İşleri Genel Müdürü Banu Aslan Can, 1999 depreminin ardından yapıların denetlenmesi için yapı denetim kanununa ihtiyaç duyulduğunu ve çalışmaların başladığını belirterek, 2000 yılında bunun kanunlaştığını ve 2011'den sonra ise 81 ilde Yapı Denetim Sisteminin uygulamaya geçtiğini ifade etti. Sektörün açıklarının kapatılması için sektörü zinde ama güvenli tutacak sistemler geliştirdiklerini ve 2018 yılında burada bir revizyona gittiklerini anlatan Can, "30 Kasım'da beton taşıyan santrallerde ve mikserlerde karekod uygulaması devreye girecek. Şu anda elimizdeki verilere göre kayıp-kaçak olabilecek her tarafı sıfırladık. İstemediğimiz olumsuz durumların yaşanması olasılığını şu an itibarıyla sıfıra indirdik; ama bu çok yaşayan bir süreç. Arkadan dolanacak, farklı şeyleri uygulama yoluna giderse piyasa biz de elbette ki bunun önüne geçecek teknolojileri ve denetim sistemlerini geliştireceğiz" dedi.
‘Tedbir alınması için vakit kaybedilmiyor’
Can, şu anda 24 milyonun üzerinde bir nüfusun güvenli yapılarda oturduğunu anlatarak, "2019 yılında EBİS sistemi sahaya indi, fiili olarak uygulanmaya başladı. 2019 yılından şu ana kadar da 9 milyon etiketle çipli beton numunesi alınmış oldu. Bu da yaklaşık 122 bin yapıya denk geliyor. Bu rakamlar an an değişiyor. Türkiye'nin neresinde, hangi ilinde, hangi ilçesinde, hangi ada parselinde bir şantiyede beton dökülüyorsa onların bilgileri bize geliyor ve o data güncellenmiş oluyor. Anlık olarak bunu gördüğümüz için ve orada istemediğimiz, olmaması gereken bir müdahale ihtimali olursa anında bizim burada sistem bilgi veriyor ve o mesaj hem ilgili yapı denetimine hem bizim 81 ildeki il müdürlüklerimize hem de belediyesine veriliyor ve bununla ilgili tedbir alınması için saniye vakit kaybedilmemiş oluyor" dedi.
Birçok ülkeden talep geliyor'
Genel Müdür Can, Elazığ ve İzmir’de yaşanan depremlere değinerek, buralarda bütün istatiksel çalışmaların yapıldığını ve yapı denetimli hiçbir yapının yapısal bir hasar almadığını ifade etti. EBİS ve Yapı Denetim Sistemine diğer ülkelerden de yoğun bir talep olduğunu kaydeden Can, hem sistem hem üretim bandı hem yazılım metodolojisi tamamlanan tamamen Türk mühendislerin geliştirmiş olduğu EBİS sistemi ve yapı denetim sistemi ile ilgili birçok ülkeden talep geldiğini ifade etti. Pandemi süreci ve tüm dünyadaki seyahat yasakları gibi sebeplerden dolayı bazı ülkelerle görüşmelerin uzadığını, uzaktan toplantılarla, AB Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü ve büyükelçiler aracılığıyla sürecin yürütüldüğünü kaydeden Can, bu kapsamda Azerbaycan ile önümüzdeki hafta protokolün imzalanacağını bildirdi.
