Tek sermayeleri çek çek arabaları olan kağıt toplayıcıları her gün sokakları adım adım gezerek kağıt ve plastik ambalaj atığı topluyor. Yasal bir düzenleme isteyen atık toplayıcılar, artık daha iyi şartlarda ve yasal statüyle çalışmak istiyor. İstanbul'un her sokağında karşılaşabileceğiniz yaz kış demeden her koşulda çalışan kağıt toplayıcıları yasal bir düzenlemeyle statü talep ediyor.

TOPTANCI KAZANIYOR

Tek sermayeleri çek çek arabaları olan kağıt toplayıcılarının sayıları ise 500 bini geçmiş durumda. Yılda 1 milyon ton atık kağıdı geri dönüşüme kazandıran kağıt toplayıcıları, firmalar için de büyük rant kapısı olarak görülüyor. Halk arasında kağıtçılar olan tabir edilen toplayıcıların depoları ile anlaşarak kağıdı onlardan ucuza alan, işlediği kağıdı da geri dönüşüme kazandırarak pahalıya satan firmalar ise yasal bir düzenlemeye sıcak bakmıyor.

Kağıtçıların sokaklarda topladıkları atıklar ise birçok ilçedeki ambalaj atığı depolarında birikiyor. Ticari hayatın canlı olması sebebiyle Beyoğlu ve Şişli bölgesinde toplanan atıklar, Taksim Tarlabaşı'ndaki bir depolarda biriktiriliyor. Vefa bölgesinde de depoların oldukça fazla olduğu biliniyor. Bağcılar,

Esenler, Esenyurt yanında Anadolu yakasındaki birçok ilçede de hurda plastik ve kağıt alan depolar bulunuyor.

DÜŞÜK FİYATA ALINIYOR

Kağıt, plastik, demir olarak belirli merkezlerde toplanan atıklar aracılar tarafından şirketlere satılıyor. Bir kağıt toplayıcısının günlük kazancı hava yağmurlu ise 20-30 TL'yi geçmiyor. Yaz ayları ise bu rakam günde 100 TL'ye kadar çıkabiliyor. 

Günde yaklaşık 200 kilogram kağıt toplayabilen bir toplayıcı kağıdın kilosunu 0,30 kuruştan satıyor. Bu da günlük 60 TL kazanca denk geliyor. Bu hesapla da ayın her günü kağıt toplamaya çıkan bir toplayıcı aylık 1800 TL kazanabiliyor. Bu asgari ücretten tam 396 TL daha fazla kazanç elde etmek anlamına geliyor. 

Toplayıcılar ellerinde geçen plastikleri 0,6 kuruştan, naylonları 0,5 kuruştan, teneke kutuları 2 TL'den bakırı ise kilosu 10 TL'den satıyor. Çek çek arabalarının yapımı ise 100 TL tutuyor. Günlük yemek giderlerini hesaba kattığımızda bir kağıt toplayıcısı ayda ortalama bin 500 TL kazanabiliyor.

YASAK ÇIKMIŞTI

Kağıt toplayıcılarının Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'ndan taleplerin başında ise kendilerine 'serbest toplayıcı' sıfatı yazması geliyor. Bakanlık tarafından yapılan son düzenlemede kağıt toplayıcılarından kağıt satın alan firmalara 140 bin TL ceza kesileceği tebliğ edilmişti. Bu karar ise kağıt toplayıcılarını üzmüş ve bir süre sokağa çıkmamışlardı. Bu krizi fırsata çeviren bazı firmalar da kaçak yollardan kağıt almış, öncesinde 0,30 kuruş verdikleri kağıda 0.15 kuruştan satın almışlardı. Konu ile ilgili henüz köklü bir çalışma ise bulunmuyor. 

'ÇOCUKLARIMI OKUTMAK İÇİN ÇÖP KARIŞTIRIYORUM'

15 yıldır kağıt toplayan Ali Çökmez isimli vatandaş, çocuklarını okutmak için bu işi yapmak zorunda olduğunu söylüyor. Çömez, "Kağıt toplamak zorundayım, dilencilik mi yapayım. Devlet bize sahip çıkmazsa sokaklarda harcanır gideriz" diyor. Çökmez, herkesin mıntıkasının ayrı olduğunu ve kurallara uymak zorunda olduklarının da altını çiziyor. En büyük korkusunun ise çöplerden patlayıcı, yanıcı ve zehirleyici maddeler olduğunu belirten Çökmez, bir akrabasının çöpten çıkan patlayıcının infilak etmesiyle gözlerini kaybettiğini de ekliyor.

Kağıt toplayıcıların sorunları ile ilgilenmek için kurulmuş atık toplayıcıları dernekleri ise, sağlıklı ve modern araçlarda çalışabilmek için faaliyetler yürütüyor. Toplayıcıların denetimlerinin dernek ya da kooperatiflerce yapılmasını savunan dernekler "Geri dönüşümle ülke ekonomisine artı değer üreten atık toplayıcıların maaşla değil, özgür çalışma hakları korunmalı, belgeli ve resmi çalışma şartları oluşturulmalıdır" diyor.

'BİZ HIRSIZ DEĞİLİZ'

Bir başka ambalaj atığı toplayıcısı da, sabahın erken saatlerinde belediye temizlik araçlarının çöp konteynerlerini boşaltmadan işe çıktıklarını belirterek "Her türlü tehlikeyle karşı karşıya kalıyoruz. Hiç bir güvencemiz yok" diyor. Zaman zaman madde bağımlılarının saldırısına uğradıklarını da kaydeden bir atık toplayıcısı, "Bizde para olduğunu zannediyorlar, cep telefonumuzu istiyorlar. Tek başımıza olduğumuz için bizi kolay lokma görüyorlar" diyerek tehlikenin boyutunu anlatıyor.

İsmini vermek istemeyen bir başka atık toplayıcısı ise can alıcı bir noktaya dikkat çekerek şunları söylüyor:

"Bu işi art niyetli olarak yapanlar da çıkıyor zaman zaman. Çekçeklerinde demir kesme makası taşıyan atık toplayıcısı kılığındaki bazı şahısların, dükkanların kepenklerini keserek hırsızlık yaptığı olmuş. Bazı bölgelerde kamera kaydına yakalanan bu tür şahıslar yüzünden toplum tüm atık toplayıcılarına aynı gözle bakıyor. Biz hırsızlık yapacak olsak gün boyu yağmur, kar ve yakıcı güneş altında tehlikelerle karşı karşıya çile çeker miyiz? Bunun tek çaresi, atık toplayıcılarının belgelendirilmesi ve bölgelerinin belli olması. Bu sayede emniyetin de işi kolaylaşır."

Sibel GÜLERSÖYLER / ÖZEL HABER