Durali Yılmaz’ın Fetva Yokuşu adlı tarihi romanı, Mihrabad yayınları tarafından yeniden basıldı. Aranan, sahaf sitelerinde bile zor bulunabilen bir kitaptı.
Fetva Yokuşu’nun kapısını açtığı tarih labirentlerinde gezinmeden önce yazarı ile ilgili kısa bilgi vermek istedim.
Denizli’nin Acıpayam ilçesi, yazarların, şairlerin hasılı sanatçıların harman olduğu bir yurt köşesi. İşte onlardan biri de Prof. Dr. Duralı Yılmaz. 1948 Acıpayam'da doğdu. İlk ve orta öğrenimini Burdur’da, yüksek öğrenimini İstanbul İlahiyat Fakültesi'nde 1971'de tamamladı. Mimar Sinan Üniversitesi'nde "Türk Romanının Doğuşu ve Ahmet Mithat" adlı teziyle doktorasını verdi. 1988 yılında doçent, 1993 yılında da profesör oldu. 1984 yılında İstanbul Üniversitesine geçti. İletişim Fakültesi'nde hocalık yaptı. 1995'te Muğla Üniversitesi'ne gitti. Fen-Edebiyat Fakültesi Dekanı oldu. Son olarak İstanbul Üniversitesinde Türk Dili Bölüm Başkanlığı yaptı,1999'da emekliye ayrıldı. Kıbrıs Yakın Doğu Üniversitesi’nde ve Kültür Üniversitesi’nde görevler aldı.
Yazı hayatına 1965'te Burdur'un Sesi gazetesinde başladı. Hikâye, eleştiri ve diğer yazılarını Hareket, Diriliş, Edebiyat, Hisar, Büyük Doğu dergileri ve Tercüman ve Türkiye gazetelerinde yazdı. Birçok ödülün sahibi oldu. Doruklar adlı romanı Arapçaya çevrildi.
Kitapları arasında şunları sayabiliriz: İnceleme ve Deneme: Romanımız ve İnsanımız, Roman Kavramı ve Türk Romanının Doğuşu, Türkçe ve Kompozisyon, Roman Sanatı ve Toplum.
Hikâye; Söylenmeyen, Gel İçimde Ağla, Akrebin Dansı. Dansedebilmek.
Roman: Siyah Perdeli Evler, Savaş Günlüğü, Ankara'da Ölüm, Aziz Sofi (Ayasofya Dile Geldi), Fetva Yokuşu, Çilekeş Müslümanlar, Ölmeden Ölenler, Yesevî Irmakları, Çilekeş Müslümanlar. Gerçek Örneğimiz Efendimiz (siyer), Hacı Bektaş Güvencin Anadolu İsyanda, Kıyam, Kutup Yıldızları.
Çeviri, Sadeleştirme ve Uyarlama: Hüseyin Fellah (Ahmet Mithat'dan), Hay bin Yakzan (İbnu Tufeyıl'den çocuklar için uyarlama), Marifetname (Erzurumlu İbrahim Hakkı'dan) Durali Yılmaz’ın ayrıca Sevgiyi Öğrenen Adam adlı senaryosu var.
Her şeyden önce, Duralı Yılmaz, değerli bir bilim adamı. Genellikle tarihi nitelik taşıyan eserlerinin tutarlı olmasının artı değeri bu niteliğinden geliyor.
Bitkiler, hayvanlar ve insanlardan oluşan canlıların ruhlarının olduğundan söz edilebilir. Taş gibi cansızların eşyaların ruhu var mıdır? Elbette fikir yürütecek ehliyete sahip değilim.
Fetva Yokuşu, Bakara Süresi’nin 74. Ayetinin çağrışımı ile başlıyor: "Sonra bunun ardından kalpleriniz yine katılaştı, taş gibi; hatta daha katı oldu. Çünkü taş vardır ki içinden ırmaklar fışkırır. Taş vardır ki yarılır da içinden sular çıkar. Taş da vardır ki Allah korkusuyla (yerinden kopup) düşer. Allah yaptıklarınızdan hiçbir zaman habersiz değildir."
Durali Yılmaz’ın anlatımıyla “Bir zamanlar, dünyada olup bitenlerden habersiz, soğuk ve nemli toprağın altında büzülmüş, sessiz ve kımıltısız uyuyan taş kütlesi” 16. Yüzyılda idam cezasına çarptırılan yeniçerilerin infazında kullanılan Cellat Taşı olarak, Fetva Yokuşu romanının baş kahramanlığını üstleniyor. Duyuyor, görüyor, dile geliyor, anlatıyor.
İnsanların günlük hayatlarında karşılaştıkları dinî ve hukukî konularla sınırlı olmayan fetva müessesesi, devletin işleyişinde de temel bir meşruiyet kaynağı. Romanda bu kurumun değişimi ve dönüşümü Cellat Taşı’nın şahitliğinde anlatılıyor.
Fetva Yokuşu, 16. yüzyıldan itibaren üç kıtaya hükmetmeye başlayan Yeniçeri Ocağı’nın gayrı resmi tarihi sayılabilir. Osmanlı’nın zamanla gerileyişi, Yeniçeri’nin bozulmasıyla başlamıştı.
"Fetva Yokuşu"nda asırlar boyunca oluşan, gelişen bir medeniyetin özelliklerini taşıyan, sonunda harabeye dönüşen bir semtin gözler önüne seriliyor. Bu semt, bir büyük milletin acı kaderi ile özdeş olmuş. Buraya bakan bir göz ise, oynanan korkunç oyunları, savrulan binlerce insan beyninin tanığı Cellat Taşı.
Duralı Yılmaz ona ruh kisvesi giydirmiş. Onun gözüyle görmekte, onu konuşturmakta, onun varlığı ve yok oluş süreci ile geçmiş- gelecek zamanın irdelemesini, hesaplaşmasını yapmakta.
İşte final cümleleri: “Cellat Taşı, her gün vücudundan bir parça yitirse de aldırmıyordu artık. Çünkü Hacı Bektaş Veli'nin sözleri yarınları aydınlatan bir ümit ışığı serpmişti buralara…”
Yalın dili, akıcı anlatımı olan Durali Yılmaz, Fetva Yokuşu ile okuyucularına hem zevkli hem hisseli tarih yolculuğu yaptırıyor. İbret almak için dikkatle okunması gereken bir eser Fetva Yokuşu. Roman severlerin başucu kitabı olmalı.
