Kadın Kadına köşemde bu hafta bilim dünyasının rising starı sayılan UNESCO-LOREAL Uluslararası Yükselen Yetenek Bilim Kadınları Ödülü'nü alan Doç. Dr. M. Bilge Demirköz var. Henüz lise öğrencisiyken TÜBİTAK proje yarışmasında matematik dalında Türkiye'de verilen ilk ödülü kazanan Demirköz, İstanbul Amerikan Robert Lisesi'nden mezun olduktan sonra, tam burslu olarak dünyaca ünlü Massachussests Teknoloji Enstitüsü (MİT)'ye kabul ediliyor. MİT'de anadal olarak fizik, yandal olarak da matematik ve müzik okuyan adı gibi Bilge Hoca, doktorasını da Okford Üniversitesi'nde yapmış.  Doktorasının ardından, CERN'de 'fellow' ünvanıyla çalışmış, sonrasında Cambridge Üniversitesi'nde ve Barselona Yüksek Enerji Enstitüsü'nde çalışan Demirköz, NASA ile de çalışmalar yürütmüş. ODTÜ Fen Edebiyat Fakültesi Fizik Bölümü Öğretim Üyesi olan Doç. Dr. Bilge Demirköz uzay radyasyonu hakkında yaptığı çalışmalarla biliniyor. Demirköz, ülkemizin uzaya gönderdiği uydularda kullanılan malzemelerin, uzayda radyasyona maruz kaldığında dayanıklı olması için uğraşıyor. Ekibi ile birlikte çalışmalarına devam eden Demirkoz, aldığı ödüller de ekibinin de payı olduğunu ekliyor. Türk bilim insanlarının Türkiye'ye dönüş yapmasının çok önemli olduğunun altını çizen Demirkoz, "Gençleri bilime teşvik eden her şeye varım" diyor. 

Hocam, yaptığınız çalışmalardan bize biraz bahseder misiniz?

"Türksat veya Göktürk gibi uydularımız uzaydan geçerken büyük radyasyona maruz kalıyor. Uydularımızın bu radyasyondan zarar görmemesi için mühendis, fizikçi ve teknikerlerden oluşan 15 kişilik ekibimle birlikte çalışmalar yürütüyoruz. Yıllarca uzayda Alfa Manyetik Spektrometresi ile parçacıkları ölçtük. Bu radyasyonu öğrenmek ve etkilerini ölçmek için Türkiye'de ilk kez parçacık radyasyonu oluşturma laboratuvarını kuracağız. Projemiz Kalkınma Bakanlığı tarafından destekleniyor. 7 milyona mal olan projemizin şu anda ortasına geldik. Önümüzdeki aylarda ilk elektronik malzemelerin ön testlerini yapacağız. Son sistemi kurmaya ise 2018 Ocak ayında başlamayı planlıyoruz."

Radyasyon demişken hocam, şu an bulunduğumuz alanda da radyasyona maruz kaldığımızı söyleyebilir miyiz?

"Elbette. Masada otururken aldığımız radyasyonun yüzde 30'u uzaydan gelen radyasyondur."

Evrenin sırlarını merak ediyorum

Bilim insanı olarak evrende en çok neyi merak ediyorsunuz?

"Uzaydaki karanlık maddeyi ve evrenin sırlarını merak ediyorum."

Ekibinizde birlikte başka neler araştırıyorsunuz?

"2020 yılından sonra uzaya gönderilecek İMECE uydumuzun radyasyonunu hesaplama üzerine çalışmalar yürütüyoruz."

Bilim dünyasındaki idolünüzü sorsak?

"Richard Feynman. Kendisi Kuantum Elektro Dinamik dalının babasıdır. Sorgulamaya da çok önem veren Feynman'ın sevdiğim bir sözü vardır. 'Dil ile anlatamadığın şeyi anlamamışsındır.' Ben de onu bu sözünü her zaman kendime düstur edinmişimdir."

Gençler başarısız olmaktan korkmasın

Bilim insanı olmak isteyenlere neler tavsiye edersiniz?

"Gençler, denemekten korkmasınlar. Başarısız olmaktan korkmasınlar. Asla vazgeçmesinler. Bana başarısızlıklarımı sorsanız inanın onlar daha uzundur. Başarabildiklerim, denediklerimin yüzde 10'udur. Farklı şeyler deneyen ve hayallerinin peşinden koşan herkes mutlaka başarıyı yakalayacaktır. Türk gençliği, bilime, sanata, sporun para ile kirlenmemişine aç. Bu milletin buna çok ihtiyacı var. Biz de arabesk kültür de çok yaygın. Gençler, 'Bana engel çıkardılar, bu işler hep benim başıma geliyor' edebiyatından artık vazgeçmeliler. Bahane üretmesinler, kendilerine acımasınlar. Tekrar dene, başka türlü dene mutlaka olacaktır."

Ülkemizin kanayan yarası kadına şiddet, taciz ve tecavüz olayları ile ilgili topluma ne mesaj vermek istersiniz?

"Şiddet ve taciz olaylarını benliğim reddediyor, hele çocuklara yönelik olan saldırılar bana insanlığın anlamını sorgulatıyor. Bu tarz olayların temelinde toplumun her şeye aç olması yatıyor. İnsanların ruhları aç. Ruhlarını doyuracak bir şey bulamayanlar, saf buldukları her şeye saldırıyor."