TUNCELİ KIRSALINDA ALTERNATİF İNANÇ VE DOĞA TURİZMİ
Deylem'den Dersim'e uzanan alternatif kültür turu ve yol öyküsü... Halkın "Dersim" olarak tanımladığı Tunceli ve yöresinde yaşayan farklı kültürlere inanan halklar; Türkçe, Zazaca ve Kürtçe dilleri konuşmaktadır. Türkçe resmi yazı ve konuşma dilidir. Tunceli yöresinde hala izleri bulunan tarihi, arkeolojik, antropolojik, sosyolojik, filolojik, inanç ve kültür zenginlikleri bakımından; zamanımızdan 8 bin yıl eskilere uzanan Anadolu Medeniyeti mirası izleri bulunmaktadır.
Özellikle, TBMMeclisi Eski Başkanı Kamer Genç'in Nazımiye ilçesi, Ramazan Köyü'ndeki Kabri, CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu'nun memleketi ve Türkiye'nin ilk Komünist Belediye Başkanı Fatih M. Maçoğlu'nun ili olarak bilinen bu yöre; Doğu Anadolu'nun gözde kültür ve alternatif turizm potansiyeli ile tanınmaktadır. Tunceli Merkez, Hozat, Mazgirt, Ovacık, Nazımiye, Pülümür, Pertek, Çemişgezek ilçe ve köylerinde bulunan koç başlı ve sarıklı mezar taşları; bölge insanının köklerini, inanç, yaşam tarzı ve kültürünün önemli kanıtıdır. Koç başlı mezar taşların üzerindeki çeşitli işaret, şekil, kabartma ve yazılar ise, ölen insanın ölüm nedenini ve sosyal konumunu da anlatmaktadır. Mezar taşları üzerinde saz, çiçek, çatal kılıç, boynuz, kartal, ağaç, kavuk, şişe, bardak, ok, yay, güneş, ay, yıldız, kam ve cem işaretleri yer almaktadır.
Kökleri Orta Asya bozkırlarında, bir yaşam ve kültür zenginliği olan Şamanizm'den gelen Anadolu Alevi - Bektaşi Kültürü'nün izleri, bu bölgede belirgin olarak görülmektedir. Mezar taşları yanı sıra; giysiler, başlıklar, zikir ve danslar, kutsal sayılan asırlık ağaçlar ve yükseklerde bulunan kaya burçları, kuş telekleri, adaklık hayvan boynuzları, tırnakları, dişleri, kemikleri, yeme ve içme kültürleri, renkleri, nevruz ve kutsal zamanlarda yapılan bayram ve şölenlerdeki müzik, zikir, dans ve folklorik ritimler ve sözler, kahramanlık ve sevda öyküleri, şiirleri ve destanları, ateş ve suyun kutsal özelliği, gök tanrı ve göç inançları, büyücü ve şifacılar, tütsü ve keyf veren içecekler, dilek ağaçlarına ve kayalara renkli ip bağlama, sözlü ve sözsüz içten söylenen ağıt, türkü ve ilahi yakarışlar, törende giysilere takılan çıngırak ve ziller, başlık ve takılardaki her rengin anlamının simgesi olan özel işaretler, yerleşik yaşam, göç ve özgürlük çağrışımı olan sosyal işaretler, her türlü baskıya karşı, güvenlik açısından dağların yüksek yamaçlarında ve kuytu yerlerde yağamlarını sürdüren halkların geleneksel sözlü edebiyat ve inanç kültürlerini sürdürdükleri sığ mekanlar, iç evlilikler, kutsal kam ve dede geleneki, sosyal yaşamın yazılı olmayan hukuku olan cem ve semahın kardeşçe, barış ve huzur içinde birlikte yaşama kültürü gibi pek çok ortak paydası olan Şaman Kültürü ile Anadolu Alevi Kültürü'nün pek çok ortak yanları bulunmaktadır.
Anadolu Alevi Kültürünü yaşayan Türkmen Yörüklerin ve Zazaların göç öyküsü ve yol haritası için, şöyle bir tez ağırlık kazanmaktadır: Orta Asya bozkırlarında başlayan kuraklık nedeniyle, batıya başlayan göçler sırasında, önce bu günkü İran coğrafyasında bulunan Horasan, Şiraz, Tahran, Tebriz ve Hazar Denizi güneyinde bulunan Deylem bölgesinden, Dersim / Tunceli, Erzincan, Sivas, Elazığ ve Anadolu'nun değişik yerlerine göç eden ve bu bölgelerde yaşam sürdüren Yörük ve Zaza Alevilerin yukarıdaki açıklanan ortak kültürleri bulunmaktadır. Anadolu'nun değişik yerlerinde ve Tunceli'de yaşayan Anadolu Alevileri, her şeye karşın ve her koşulda inanç ve özgür yaşamsal geleneklerini ve inanç kültürlerini sürdürmektedirler. Bölgede yaşayan her ailenin evinde, en güvenli ve görünen yerde duvara asılı Kemal Atatürk, Hz. Ali, Haci Bektaşi Veli ve Pir Sultan Abdal resimleri bulunmaktadır. Çanakkale Zaferi, Ulusal Kurtuluş Savaşı ve Cumhuriyet Devrimleri gerçekleşmesinde, Anadolu'nun diğer kentleri gibi büyük özveride bulunan Tunceli halkının, "Anadolu'nun ayadınlık yüzü" olarak tanınmasında haklı payı vardır...
YURT İÇİ VE DIŞINDA ÇOK SAYIDA ZİYARETÇİ AKINI
Tunceli Merkezde bulunan Cemevi, Bölgenin önemli ziyaret yeri olan ve ziyaretçilere ikram edilen etin ardından içelen çam oluklu Düzgün Baba Çeşmesi üzerinde Zazaca: "Ben senin mekanına geldim, bana ya yol ver ya da hayırlı dua et" yazan inanç turizm merkezi Nazımiye'de, dağın güvenli yamacında bulunan Düzgün Baba Tekkesi ve Cemevi, Ovacık'da Munzur Dağı ve Munzur Gözelerinde bulunan Munzur Baba Türbesi ve Cemevi gibi inanç turizmi merkezi sayılan bu mekanlar, her mevsim koşullarında ve özel günlerde dolup taşıyor. Yurt içi ve dışında çok sayıda ziyaretçi akınına uğrayan bu inanç mekanlarında zikir, adak, dilek, gezmek ve görmek, yemek ve içmek, alış veriş yapmak, dinlenmek, eğlenmek ve kültürlerini yaşamak için her türlü olanaklar bulunmaktadır. Özellikle Munzur Gözeleri ve çevresine olan ilgi daha fazladır. Güvenli ortam, buranın önemini artırmaktadır. Kooperatifçiliğin ve örgütlü tarım yapan halkın, organik ve doğal tarım ürünleri yetiştirip satması da, bölgeyi cazip hale getirmektedir. Geleneksel olarak kutlanan Munzur Festivali'ne ilgi oldukça fazladır. Tunceli merkezde yeni kurulan Atatürk Mahallesi Baraj Gölü kıyısı mesire yerleri, tekne turları, yürüyüş yolları, Munzur Irmağı kıyısında bulunan lokantalar, eğlence ve dinlence yerleri, Pülümür yolu üzerindeki Kara Haydar balık-et lokantası ve ırmakta yüzme plajları yanı sıra; eski kent merkezinde özgün ev yemekleri yağan lokantalar ve alış veriş yerleri bulunmaktadır. Bahar mevsiminde yöreye özgün kenger, ışkın (yerli muz), gulik (yerel ıspanak) ve küçükbaş hayvan etinden pişirilen güveç yanında, organik bal, organik yerel yeşillikler eşliğinde, köpüklü ayran içmeyi unutmayınız...
